Amaliy mashg`ulot№1. Mavzu: Ishlab chiqarishda ish kuni xronometraji,mehnatning og`irligi va keskinligi(zo`riqish) ni baholashni o`rganish

Mehnat keskinligi–mehnat jarayonining ko`proq markaziy asab tizimiga tushadigan Og`irlikga aytiladi,ammo bu tushunchalar shartli tushunchalardir, chunki xar qanday jismoniy mehnat ma'lum darajada markaziy asab tizimining faoliyatsiz amalga oshmaydi va aksincha xar qanday akliy mehnatda ma'lum darajada xarakat-tayanch tizimi ishtirok etadi.
Mehnat faoliyatlarning turli-tumanligi,ularning funksiyalariga,ya'ni a'zo va tizimlarning faoliyatlariga turlicha ta'sir qilib,xilma-xil o`zgarishlar chaqirishi barcha xil mehnat faoliyatlarini chuqur o`rganib,ularni sistemaga solib klassifikatsiyalashtirishni taqozo qiladi.
Bunday klassifikatsiya avvalombor,qator amaliy masalalarni jumladan, mehnatni me'yorlashtirish,mehnat va dam olish tartibini ratsionallashtiruvchi tadbirlarni ishlab chiqish,turli imtiyozlarni asoslash va boshqalar uchun zarur.
Ishlab chiqarish faoltyati jarayonida mehnatning uning tavsifi va fiziologik funksiyalarning siljishiga qarab kompleks baholash uchun SanKvaM № 0049 -96y.«Ishlarning og`irlik va keskinlik darajasi bo`yicha gigiyenik klassifikatsiyasi»dan foydalanish mumkin.Undan tashqari yuqorida aytib utilgan «Mehnatning gigiyenik klassifikatsiyasi(ishlab chiqarish muxit omillarining, mehnat jarayoni og`irligi va keskinligining xaflilik va zararlik ko`rsatkichlari bo`yicha)».
Motivatsiya.Mehnat mutaxassisining asosiy vazifalaridan biri ishchilarga optimal sharoitlarini yaratib,ularni mehnat qilish qobiliyatini oshirish hisoblanadi.Organizmning ish davomidagi funksional holati va ishlab chiqarish omillar ta'sirini o`rganish yo`li bilan ish kuni xronometraji va ish qobiliyatining fiziologik chizig`ini tuzish mumkin.Shular asosida mehnat qilish va dam olish rejimining ratsionalligi baholanadi,mehnatni og`irligi va keskinligini kamaytirishga qaratilgan chora-tadbirlarni ishlab chiqish uchun ratsional mehnat jarayonini ishlab chiqish.Bu masalaga mukammal baho berish uchun sanitar meyor va qoidalar ishlab chiqilgan bo`lib,bu me'yoriy hujjatda ratsional mehnat va dam olish va boshqa imtiyozlar o`z aksini topgan.
Mehnat sharoiti va texnologik jarayonni o`rganish natijasida,mehnatni og`irligi va keskinligini aniqlash maqsadida mehnat gigiyena mutaxassisilari mehnat me'yorlarini ishlab chiqadilar,ish vaqti va ta'til kunlarini,charchashga qarshi sog`lomlashtirish chora–tadbirlarni ishlab chiqadilar.