Amaliy mashg`ulot№1. Mavzu: Ishlab chiqarishda ish kuni xronometraji,mehnatning og`irligi va keskinligi(zo`riqish) ni baholashni o`rganish

-qo`rqoqlik xulq-atvori.Qo`rquvni yengishga qaratilgan ma`lum tarbiyaviy vositalar bilan o`zgartirilishi va bartaraf qilinishi mumkin.Tormozlanish xulq-atvor turidagi odamlarga samarali ta`sir o`tkazish usullari hozircha ishlab chiqilmaganligi uchun ularning xizmatidan voz kechgan ma`qulroqdir.
Inson faoliyatida,ayniqsa ekstremal sharoitlarda guruh psixologiyasi katta rol o`ynaydi.Vahima sharoitida ko`pchilikning xulq-atvori yakka shaxsning xulq-atvoridan farq qiladi va o`zining qonun-qoidalari bor.
Ma`lumki,ekstremal sharoit vaqtida va to`g`ri tanlangan yechim avariya va katostrofalarni oldini oladi.Ishlab chiqarish sharoitida esa har doim ko`pchilik qatnashadi(tsex,fabrika,kombinat va h.k.)va qaror qabul qilish ana shu guruh (kollektiv)zimmasiga tushadi.Psixologiyada bu jarayon kollektiv qaror qabul qilish deyiladi.
Bu jarayonda guruh a`zolarining fikri bilan albatta hisoblashib chiqish talab qilinadi,chunki shunday qilinsa,har bir kishi o`z shaxsiy yechimini boshqatdan ko`rib chiqib,umumiy fikrga moslab qaror qabul qiladi.Bunda liderning dunyoqarashi,keng va har tomonlama o`ylab,guruh manfaatini ko`zlab fikr bildirishi muhim rol o`ynaydi va kollektiv qaror qabul qilishini tezlashtiradi.
Ekstremal sharoitlarda liderda avtoritet va aniq maqsadlarning bo`lmasligi yoki ularni aniq va lo`nda ifoda qilib berolmasligi to`da kayfiyatini vujudga keltiradi,bu esa umumiy vahimaga olib kelishi mumkin.Vahimaga tushib qolgan to`dani boshqarish qiyin.
Ruhshunoslar kishining har bir harakatini quyidagi uch funktsional qismlarga ajratishadi: asoslangan, taxminiy va ijroviy.Bularning birortasida yo`l qo`yilgan xato umumiy xatoga olib keladi.Masalan,kishi xavfsiz ishlash qoidasini yoki yo`riqnomani buzayapti,bunda u ushbu yo`riqnomani yoki mensimaydi,bajarishni xohlamaydi,yoki uni bilmaydi,yoki uni bajarolmaydi.
Harakatning asoslangan qismidagi buzilishlar ma`lum operatsiyalarni bajarishni xohlamaslik shaklida namoyon bo`ladi.Bu ikki xil:doimiy(xavfni mensimaslik,tavakkalga moyillik,mehnat va texnik qoidalarga salbiy munosabat, korxonada xavfsiz ishlash rag`batlantirilmaydi va h.k.)va vaqtinchalik(kishi ruhiy ezilgan,shirakayf va h.k.)bo`lishi mumkin.Harakatlarning taxminiy qismidagi buzilishlar texnik sistemalarni ishlatish qoidalarini va xavfsiz ishlash qoida va usullarini bilmaslik shaklida namoyon bo`ladi.
Ijroviy qismidagi buzilishlar insonning ruhiy va fizik imkoniyatlari ish talablariga mos tushmasligi tufayli yuz beradi.Bu ham ikki xil:doimiy (harakatlarning uyg`un emasligi,diqqatning tarqoqligi,ishchi bo`yining ishlaydigan uskuna gabaritiga mos emasligi va h.k.)va vaqtinchalik(o`ta toliqqanlik,ish qobiliyatining pasayishi,salomatligining yomonlashuvi,shirakayflik va h.k.)
Bunday tasnif sabablarga qarab guruhlarga ajratish va har bir guruh bilan profilaktika tadbirlari olib borish imkonini beradi.Masalan,asoslangan qismida- tashviqot va tarbiya;taxminiy qismida-o`qitish,malaka hosil qilish;ijroviy qismida - kasbiy tanlov,tibbiy ko`rik va h.k.
Inson omili bilan bog`liq bo`lgan xavfli vaziyat va jarohatlarni quyidagi uch darajaga bo`lish mumkin: