amaliy mashg’ulot машина-трактор агрегатининг умумий динамикаси умумий тушунчалар

5-AMALIY MASHG’ULOT
 
МАШИНА-ТРАКТОР АГРЕГАТИНИНГ УМУМИЙ ДИНАМИКАСИ
 
5.1 Умумий тушунчалар
5.2 Агрегатнинг ҳаракат тенгламаси
5.3 Тракторнинг тортиш баланси
5.4 Тракторнинг илашиш кучи
5.5 Тракторнинг тортиш кучи
5.1 Умумий тушунчалар
Машина-трактор агрегатининг динамик кўрсаткичлари (масса, эластик элементлар бикирлиги, инерция моментлари) агрегат объектларининг динамик хоссаларини тавсифлайди, энергия сарфига ва жараённинг сифат кўрсаткичларига (туп-роққа ишлов бериш чуқурлиги, уруғларни кўмиш, тўғри чизиқ-ли ҳаракатдан оғиш, меҳнат шароити ва бошқаларга) жиддий таъсир кўрсатади.
Агрегатларнинг иш кўрсаткичлари: пухталиги, иш унуми, қуввати, ёнилғи сарфи, тўғри чизиқли ҳаракатланиши, уруғларни кўмиш чуқурлиги ва қаторлар орасида тупроққа ишлов бериш ва бошқа сифатлари ана шу юклама ва кучланишларга боғлиқ бўлади.
Юкламалар шартли равишда статик (оғирлиги ва таянчлар реакцияси) ва динамик – дала бетининг нотекисликларига ва технологик қаршиликлар (ҳаракатланишга қаршилик, тортиш қаршилик кучи, етакчи ғилдиракларнинг тупроқ билан илашиш кучлари ва б.) га боғлиқ бўлган юкламаларга ажратилади.
5.2 Агрегатнинг ҳаракат тенгламаси
Мb момент (агрегатга нисбатан ташқи) ҳаракатлантирувчи F кучни (4-расм), ғилдиракли тракторларда эса (5-расм) ғилдирак тўғинига Рur уринма ҳаракатлантирувчи кучни ҳосил қилади ва F = Рur.
Занжирли тракторга таъсир этувчи ташқи кучларнинг умумий схемаси 4-расмда кўрсатилган. Ҳаракат йўналишида тракторга қуйидаги кучлар таъсир қилади:
1 Агрегатни ҳаракатлантирувчи F куч (тупроқ реак-циясининг горизонтал ташкил этувчиси). Бу куч трактор етакчи юриш қисми (ҳаракатлантиргичлар) нинг тупроқ билан ўзаро таъсир этиши (илашиши) натижасида, илашган юзаларда пайдо бўлиб, ҳаракат томонига йўналади ва унинг қиймати моторнинг буровчи моментига, даланинг микрорельефига ҳамда тупроқ-нинг физика-механикавий хоссаларига боғлиқ.