Amaliy mashg’ulot №6 Mavzu: Motor moylarining xossalari Ishdan maqsad

G
guruhidagi motor moylariga 14 foizgacha 
qo`shilmalar kom’ozitsiyasi qo`shiladi. Qishda 
M-8G
2
, yozda esa 
M-10G
2
markali 
motor moylarini ishlatishga (YaMZ-238N, YaMZ-240N va boshqa dvigatellarda) 
ruxsat etiladi. KamAZ yuk avtomobillari va «Ikarus» avtobuslarida yuqori sifatli 
M-
8G
2
k 
va 
 
M-10G
2
k 
markali motor moylaridan foydalaniladi. Havo turbina 
yordamida bosim bilan kiritiladigan yuqori darajada kuchaytirilgan dizellarda 
(BelAZ-549B, BelAZ-549V)
M-8Dm
va 
M-10Dm 
markali motor moylaridan 
foydalaniladi. 
MDH mamlakatlari va xorijda ishlatiladigan motor moylarning o`zaro 
almashinuvchanligi bo`yicha tavsiyalar 3.7-jadvalda keltirilgan. 
Motor moylarining unifikatsiyasi
. Tarkibida samaradorligi yuqori 
qo`shilmalar kom’ozitsiyalari bo`lgan yuqori sifatli motor moylaridan foydalanish 
qulay bo`lgan sharoitlarda moylarni takomillashtirishda motor moylari va boshqa 
moylash materiallarini unifikatsiya qilish muhim ahamiyatga ega bo`ladi. Moylar 
asnavimentining turli-tumanligi ularni ishlab chiqarishdagina qiyinchiliklarni 
keltirib chiqarishib qolmay, balki, ayniqsa tashish, saqlash va ishlatish (ayniqsa 

---

korxonada turli xil markadagi avtomobillar bo`lganda) jarayonlari bilan bog`liq 
bo`lgan qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi. 
Bu jihatdan moylarni asnavimentini kamaytirish va moylarni unifikatsiya qilish 
bo`yicha ish dasturi istiqbolli hisoblanadi. Birinchi bosqichda A va B guruh 
moylarini yuqori guruh moylariga almashtirish, shuningdek transmission va 
gidravlik moylarning sifatini oshirish ko`zda tutiladi. Bunda bir xil xususiyatlarga 
ega bo`lgan, bir-birini o`zaro aynan almashtiruvchi moylar ishlab chiqarishga 
barham beriladi. Natijada ishlab chiqarilayotgan moylar markalari soni ikki 
barobarga qisqaradi. 
Ikkinchi bosqichda barcha mavsumlarda ishlatiladigan va universal moylardan keng 
ko`lamda foydalanish rejalashtiriladi. Buning natijasida ham moy asnavimenti 
taxminan ikki barobarga qisqaradi. 
Yuqori darajada kuchaytirilgan daigatellar uchun past haroratlarda qotadigan