Alkaloidlar

10.3. Tropan guruhi alkaloidlari

Tropan guruhi alkaloidlaridan eng ahamiyatlilari atropin va kokaindir.

Atropin	Kokain

Atropin. Atropin dorivor belladonna va bangidevona o‘simliklari tarkibida uchraydigan alkaloid. Atropin – kristall modda, eng kuchli zaharlardan biri. Juda kichik miqdori tibbiyotda dori sifatida qo‘llaniladi. U silliq muskullarning spazmatik ravishda qisqarib turadigan har xil kasalliklarida yordam qiladi. U ichak, jigar, buyrak sanchiqlarida va bronxial astmada naf beradi. Atropin bunday hollarda silliq muskullarning bo‘shashuviga sabab bo‘ladi va og‘riq sezgilariga barham beradi:

Kokain. Kokain Janubiy Amerikada o‘sadigan kokka o‘simligining barglari tarkibida uchraydigan kristall modda bo‘lib, 98°C da suyuqlanadi. Tibbiyotda kokain alkaloidining xlorid kislotali tuzi narkotik ta’siriga ega (kokainizm) bo‘lganligi sababli ko‘z, quloq, tomoq, burun bo‘shlig‘idagi shilliq qavatlar kasalliklarida hamda jarrohlikda og‘riq qoldiruvchi vosita sifatida qo‘llaniladi. Kоkаin kuchli zаhаrli mоddа, pаrаllich qilish qоbiliyatigа egа. Nеrv sistеmаsining sеzish qоbiliyatigа tа’sir qilаdi. Kоkаin ko‘p ishlаtilsа ungа o‘rgаnib qоlish mumkin, shuning uchun ham u zаrur hоlаtlаrdаgina ishlаtilаdi. Hоzirgi vаqtdа uning o‘rnidа nоvоkаin, dikаin kаbi аnеstеtik mоddаlаr ko‘prоq ishlаtilаdi.