Alisрer navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti


Maktab repertuari fanini o’qitishning samarali usullarini



Download 471,92 Kb.
Pdf ko'rish
bet14/18
Sana31.12.2021
Hajmi471,92 Kb.
#212541
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18
Bog'liq
maktab rpertuari fanini oqitish jarayonida bolgusi oqituvchilarini kasbiy faoliyatga tayyorlashning uslubiy asoslari

3.2. Maktab repertuari fanini o’qitishning samarali usullarini         

amaliyotga tadbig’i. 

       Tadqiqot  muammosi  yechimi  yo’lidagi  izlanishlarimiz,  o’tkazilgan 

tadqiqiy- 

tajribalar 

jarayonida 

uzluksiz 

ta’limning 

nazariy 

va 


mashg’ulotlarini  tashkiliy  tuzilishi  xususiyatlari  hamda  ta’limning  didaktik 

ta’moillariga ko’ra oliy pedagogik ta’lim tizmiga “maktab repertuari” fanini 




 

57 


 

o’qitilishi  va  mazkur  fan  bo’yicha  bo’lajak  musiqa  o’qituvchilarini  kasbiy 

tayyorgarligi,  xususan  umumta’lim  maktablari  “musiqa  madanyati”  fani 

bo’yicha  tayyorgarlik  darajalarini  kuzatdik.  Kuzatuvlarimizning  ilk 

bosqichlaridayoq pedagogik oliy o’quv yurtlari “musiqiy ta’lim” yo’nalishida 

tahsil  olayotgan  bakalavrning  “maktab  repertuari”  fani  bo’yicha  maktab 

faoliatiga tayyorlsh ishlari qoniqarsiz ekanligiga ishonch hosil qildik. Bu esa 

o’z navbatida bir qator pedagogik shart-shroit, ta’limning me’yoriy-dasturiy 

xujjatlariga ko’ra mazkur fanni o’qitilishidagi va unga bo’lgan munosabatni 

tubdan o’zgartirish lozimligini ko’rsatar edi. 

        1. O’zimiz ta’lim tizmida har bir fanni o’qitilishi oddiydan murakkabga, 

izchillik, davomiylik tamoillari asosida yo’lga qo’yilishi lozim bo’lgani holda 

hozirgi  vaqtda  pedagogika  oliy  o’quv  yurtlaridagi  musiqa  o’qituvchilari 

tayyorlashga  ixtisoslashtirilgan  “musiqiy  ta’lim”  yo’nalishida  tahsil 

olayotgan  talabalarni  80-85%oliy  ta’limga  kelgunga  qadar  eng  asosiy 

boshlang’ich  musiqiy  ta’lumotni  yetarli  darajada  egallamagan  talabalar 

ekanligidir. Bunday vaziyatda ularga mutaxasislik fanlaridan dars berayotgan 

pedagoglarning juda ko’p mehnati talabalarni birinchi galda musiqiy nazariy 

savotxonligini  shakillantirishga  sarf  bo’layotganligini,  ularni  tegishli  fan 

dasturlari  talablariga  ish  tutishlariga  yetarli  imkoniyat  berilmayotganligiga 

olib kelmoqda. 

        2.  Oliy  pedagogik  ta’lim  tizmida  tahsil  olayotgan,  lekin  boshlang’ich 

musiqa  mashg’ulotiga  ega  bo’lmagan  (musiqa  maktabi,  kasb-hunar 

kollejlarini  “musiqa  ta’lim”  yo’nalishlarida  o’qimagan)  talabalar  bir  smestr 

davomida  eng  ko’pi  bilan  3-4  ta  shakildagi,  uncha  murakkab  bo’lmagan 

(cholg’u  kuylari,  vokal-qo’shiq,  dirijorlik  bo’yocha  asar)  musiqiy  asarlarni 

o’zlashtirishlaridan  tashqari  ko’zda  tutilgan  mustaqil  ta’lim  doirasida 



 

58 


 

“maktab  repertuari”  boyicha  maktab  dasturiga  kirgan  asarlarni  o’rganish  va 

o’zlashtirish imkoniyatini chetlab o’tmoqda. 

        3.  Aslida  yakka  tartib  holida  o’tilishi  lozim  bo’lgan,  amaliy  ijrochilik 

bilan bogliq “cholgu ijrochiligi”, “vokal ijrochiligi”, “dirijorlik” va jamoaviy 

shakildagi “xor va xorshunoslik” guruh holda o’tilishiga o’zgarganligi mavjid 

muammoli  vaziyatni  yanada  murakkab  tus  olishiga  sabab  bo’ladi.  Takidlab 

o’tilgan  fanlarni  o’qitilishi  jarayonida  fan  o’qituvchisi  tomonidan  har  bir 

talabani fanni yetarli darajada o’zlashtirishibo’yicha o’ziga xos ijrochilikning 

badiiy  sifati,  ijrochlik  texnikasi,  ko’rsatib  berish,  namoyish  qilish,  ijroni 

boshqarish,  jo’rnavozlik,  ijroni  badiiy  bezaklash  kabi  muhim  jihatlarni 

nazorat  qilishi  qiyin  bo’ladi.  Bu  esa  o’z  navbatida  ta’limning  sifat  va 

samaradorligini  susayib  ketishiga  asosiy  sabab  bo’lib,  bunday  vaziyatda 

talabalarni  qo’shimcha  ravishda  asarlar  o’rganishi  imkoniyatlarini  cheklab 

qo’yadi. 

        4.  “Musiqiy  ta’lim”  yo’nalishining  amaldagi  o’quv  rejasiga  ko’ra 

“maktab repertuari” fani 3- bosqichda o’tiladi va maskur fanga juda ham kam 

soat  ajratilganligi  eng  katta  muammolardandir.  Bizning  nuqtaiy-nazarimiz, 

tajribali  musiqa  o’qituvchilari,  soha  mutaxassislari  fikriga  ko’ra  oliy  o’quv 

yurtida  o’qiyotgan  talabalar  to’rt  yillik  tahsil  davomida  birinchi  sinfdan-

yettinchi  sinfgacha  bo’lgan  musiqa  fani  dasturi  va  darsliklariga  kiritilgan 

asarlarni  eng  asosiy  qismini  (70-75%)  o’zlashtirganda  ularni  amaliy 

faoliyatda bemalol dars jarayonida tadbiq etaolishlari mumkin; 

        Pedagogika  oliy  o’quv  yurtlaridagi  mavjud  holatni  kuzatish,  bo’lg’usi 

musiqa  o’qituvchilarni  maktab  faoliyatiga  tayyorlash  imkoniyatlarini  aniq 

mezonlarini belgilash zaruratini vujudga keltiradi.  

        Uumiy 

o’rta  ta’lim  maktablarining  ta’lim  amaliyoti  musiqa 

o’qituvchilarini 1-7 sinflarda musiqa darslarida o’quvchilarg o’rgatish uchun 



 

59 


 

tavsiya etilgan asarlar bilan tanishtirib ularni maksimal darajada o’zlashtirish 

talabalarni  kasbiy  malakaviy  tayyorgarligini  belgilovchi  muhum  omil 

ekanligini tasdiqlaydi. 

        Shu  bois  ham  oz  tadqiqotlarimizning  maqsadi  va  vazifalaridan  kelib 

chiqqan holda “musiqiy ta’lim”yonalishi  talabalarini 4-bosqich   7-smestrida 

boshlanadigan  pedagogik  amalyot  davrida  talaba  o’tilgan  amaliy  ijrochilik 

fanlari  mashg’ulotlarida  maktab  repertuari  fanlari  bo’yicha  qo’shimcha 

darslar  tashkil  etish,  1-3-  kurslarda  esa  mustaqil  ta’lim  soatlari  bo’yicha 

talabalarga  maktab  repertuarini  o’zlashtirish  imkoniyatini  berish  yuzasidan 

o’zimizning  dastur-loyixamizni  ishlab  chiqdik  va  fan  o’qituvchilariga 

tarqatdik.  Tadqiqotimizning  mavzusi,  vazifalari  nuqtai-nazaridan  bizning  bu 

tajribaviy ishlarimiz kafedra tamonidan maqullandi va biz cholgu ijrochiligi, 

vokal  ijrochiligi,  dirijyorlik,  xor  va  xorshunoslik  hamda  maktab  repertuari 

fani o’qituvchilari bilan hamkorlikda ish olib bordik. Bu bizning tajriba-sinov 

ishimiz  yuzasidan  olib  borilgan  tadqiqot  ishlarimizning  natijasini,  ya’ni 

bo’lajak  musiqa  o’qituvchilarini  kasbiy  faoliyatga  tayyorlashda  “maktab 

repertuari” faning o’rni va ahamatini aniqlashni ko’zda tutar edi. 

        Tajriba-sinov  dasturiga  muvofiq  tajriba  obekti  sifatida  A.  Navoiy 

nomidagi  Samarqand  davlat  universiteti  hamda  A.Qodiriy  nomidagi  Jizzax 

davlatpedagogika institutining “musiqiy ta’lim” yo’nalishlari tanlandi. Bunda 

har  bir  kursdan  ikkitadan  guruh  tanlab  olindi.  Biri  tajriba  va  biri  nazorat 

guruhi  sifatida  tajriba  boshida  tanlab  olingan  tajriba  guruhlarida  yuqorida 

aytib  o’tilgan  4  ta  fan  bo’yicha  fan  o’qituvchilari  bilan  kelishgan  holda 

smestrlar  dasturiga  maktab  repertuari  namunalaridan  8-10  tagach 

namunalarni  mustaqil  ta’lim  soatlari  hisobidan  o’zlashtirishlari  unga 

o’qituvchilarning nazorati yo’lga qo’yiladi.talabalarning maktab repertuarini 

dars  va  darsdan  tashqari  faoliytda  o’rganishlari  va  o’zlashtirishlarni  tashkil 




 

60 


 

etish,  nazoratqilish,  biz  tamonimizdan  tavsiya  etilgan  samarali  ish  usul, 

vositalaridan  foydalangan  holda  bu  jarayonni  boshqarish  maskur 

tadqiqotning  oldingi  paragrafidakeltirilgan,  bayon  qilingan  talablarga  ko’ra 

amalga  oshirishini  kuzatib  borildi.  Ushbu  faoliyatning  samarali  kechishi 

uchun  talabalargamaktab  repertuarini  o’zlashtirish  natijalari  ularni  fanlarni 

o’zlashtirishi va amaliyot davridagi bilimlarini baholashda e’tiborga olinishi 

belgilab qo’yiladi. 

        Tajriba  ishlarining  dastlabki  bosqichida  talabalarning  “maktab 

repertuari”  ni  o’zlashtirish  darajalari  o’rganib  chiqildi.  Bunda  2-3-4-kurs 

talabalarining  “maktab  reperturi”  bo’yicha  bir  yillik  o’zlashtirish  holatini 

lozim  topildi.  Talabalarni  kurslar  kesimida  “vokal  ijrrochiligi”,  “cholg’u 

ijrochiligi”, “dirijyorlik”, “xor va xorshunoslik asoslari” fanlaridan “maktab 

repertuari”ga  oid  bir  yilda  nechta  asar  o’rganishgani  qay  darajada 

o’rganganliklari maxsus tashkil etilgan ekspert guruhi tomonidan o’ziga xos 

nazorat shaklida ko’rib chiqildi. Bunda talabalarning o’zlashtirish darajalarini 

baholash bo’yicha mezonlar ishlab chiqildi. Agar talaba: 

        1. 4 ta fanni har biridan 8 tadan 10 taga qadar asarni cholg’uda cholib, 

yakkanavozlik  qilib  “ashulla  yo’lini”  ijro  etsa    ijroni  sifati,  talabaning 

kuylash, cholg’u asbobida chalish mahorati, nazariy savotxonligi (savollarga 

javoblarga qarab) uchun 80-100 ballgach baholash; (4 ta fan bo’yicha olingan 

ballar  yig’indisi 4 ga bo’linadi va talabalarning yakuniy baholash bali kelib 

chiqadi). 

        2.  Talaba  har  bir  fandan  6  tadan  8  taga  qadar  asarni  cholg’u  asbobida 

chalib, o’z cholg’usida ashulla yo’lini yakka navozlik qilib kuylab, dirijyorlik 

qilib  bersa  ijroning  sifati,  kuylash,  cholg’u  ijrochilik  mahorati,  nazariy 

savollarga javoblariga qarab 60 dan 80 balgacha baholash; 



 

61 


 

        3.  Talaba  har  bir  fandan  4  tadan  6  tagach  asarni  cho’lg’u  asbobida 

chalsa,  ashulla  yo’lini  kuylasa,  dirijyorlik  qila  bilsa,  nazariy  savollarga 

javoblariga qarab, 40 balldan 60 ballgach baholash; 

        4.  Talaba  har  bir  fandan  4tagacha  yoki  undan  kam  asarni  cholg’u 

asbobida  chalib,  ashulla  yo’lini  kuylab  asarga  dirijyorlik  qilib  nazariy 

savollarga javob berishi 40 ballgacha baholash. 

        Talabalarning 

ushbu  mezonlar  asosida  ,,maktab  repertuari’’ni 

o’zlashtirishi  bo’yicha  bilimlari  sinovdan  o’tkazishgacha  natijalar  ballar 

yig’indisiga ko’ra uch ko’rinisgda darajalanadi: 


Download 471,92 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish