Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat

 

 
1-ORALIQ NAZORAT SAVOLLARI 
1.  Массанинг сақланиш қонуни; 
2.  Эйлер ўзгарувчиларида узвийлик тенгламалари; 
3.  Индивидуал ҳажмда ўз қийматларини сақлаб қолувчи миқдорлар учун шартлар;   
4.  Лагранж ўзгарувчиларида узвийлик тенгламалари; 
5.  Тақсимланган ва жамланган кучлар; 
6.  Ҳажмий ёки массавий кучлар;Сирт кучлари; 
7.  Ташқи ва ички кучлар;Ички кучланиш кучлари; 
8.  Материал нуқта ва нуқталар системаси учун ҳаракат миқдори тенгламалари; 
9.  Чекли ҳажмдаги туташ муҳит учун ҳаракат миқдори тенгламалари; 
10. Ички кучланишларнинг асосий хоссалари; 
11. Декарт координаталар системасида туташ муҳитнинг ҳаракат тенгламалари; 
12. Кучланиш тензори; 
13. Ихтиёрий координаталар системасида туташ муҳитнинг ҳаракат тенгламалари; 
14. Моддий нуқта ва нуқталар системаси учун ҳаракат миқдори моментлари тенгламаси;  
15. Чекли ҳажмдаги туташ муҳит ҳаракат миқдори моменти; 
16. Тақсимланган массавий ва сирт кучлари; 
17. Чекли ҳажмдаги туташ муҳит ҳаракат миқдори моментлари тенгламаси; 
18. Классик ҳолда ҳаракат миқдори моментлари тенгламаси; 
19. Дифференциал формада ҳаракат миқдори моменти тенгламалари; 
20. Классик ҳолда кучланиш тензори симметриклиги; 
21. Кучланиш тензори сирти; Симметрик кучланиш тензорининг бош ўқлари; 
22. Идеал суюқликда кучланиш тензори; 
23. Идеал суюқлик ҳаракат тенгламалари; 
24. Громеки-Лемб кўринишидаги ҳаракат тенгламалари; 
25. Идеал суюқлик ҳаракатининг тўлиқ тенгламалар системаси; 
26. Баротроп жараёнлар учун идеал сиқилувчан суюқлик (газ) ҳаракатининг ёпиқ 
системаси; 
27. Эластик жисм ва қовушқоқ суюқлик; 
28. Гук ва Навье-Стокс қонунлари; 
29. Муҳитнинг анизотропия, изотропия ва гиротропия хоссалари; 
30. Гиротроп муҳитлар учун Гук ва Навье-Стокс қонунлари; 
31. Юнг модули, Пуассон коэффициенти ва қовушқоқлик коэффициенти; 
32. Навье-Стокс тенгламаси; 
33. Сиқилмайиган қовушқоқ суюқлик ҳаракатининг тўлиқ тенгламалар системаси; 
34. Эластик жисм учун кўчишларда ҳаракат тенгламалари; 
 
 
2-ORALIQ NAZORAT SAVOLLARI 
1.  Chekli  hajmdagi  tutash  muhit  uchun  tirik  kuchlar  teoremasi  (harakat  tenglamasi,  radius  vektor, 
kinetik energiya, ish); 
2.  Cheksiz  kichik  hajm  uchun  tirik  kuchlar  teoremasi(harakat  tenglamasi,  radius  vektor,  kinetik 
energiya, ish); 
3.  Energiya (massa, tezlik, kinetik va potensial energiya); 
4.  Energiyaning saqlanish qonuni (energiya, sikl, ish); 
5.  Entalpiya (issiqlik miqdori, bosim, temperatura); 
6.  Holat parametrlari (temperatura, bosim, makroskopik nuqtai nazar); 
7.  Holatlar fazosi. Jarayonlar va sikllar (holat parametrlari, ketma-ketlik); 
8.  Ideal gaz holatning termik tenglamasi (holat parametrlari, holat tenglamasi,); 
9.  Ish va issiqlik (energiya, issiqlik almashinuvi, massa);  
10. Issiqlik sig’imi (issiqlik miqdori, temperatura); 
11. Issiqlik  sig’imining  temperaturadan  bog’liqligi  (temperatura  funksiyasi,chiziqli  bog’lanish, 
issiqlik sig’imi); 
12. Issiqlik sig’imlarining nisbatlari (bosim, hajm, gaz, atom); 

 
13. Sistemaning tashqi muhit bilan o’zaro ta’siri. 
14. Energiyaning  saqlanish  qonuning tenglamalari. 
15. Termodinamikaning  birinchi  qonuni  tenglamalarini tahlil  qilish. 
16. Muvozanatli termodinamik jarayonlar va ularning orqaga qaytishi. 
17. Termodinamik jarayanlarning qonuniyatlari. 
18. Politrop jarayonda gaz parametrlari orasidagi bog’lanish. 
19. Politrop jarayonning ishi, ishchi energiyasi va issiqligi. 
20. Politrop jarayonni o’rganish. 
21. Politropiya ko’rsatkichini aniqlash. 
22. Termodinamikaning ikkinchi qonuni. 
23. To’g’ri va teskari sikllar. 
24. Karno sikli.Karno teoremasi. 
25. Klauzis integrali. 
26. Entropiya.  
27. Termodinamikaning xususiy hosilali differensial tenglamalari. 
28. Ichki energiya, entalpiya, entropiyaning differensial tenglamalari. 
29. Issiqlik sig’imi uchun differensial munosabatlar. 
30. Termik koeffisientlar. 
31. Ideal siqilmaydigan suyuqlik modeli. 
32. Ideal siqilmaydigan suyuqlikda entropiya va ichki energiya. 
33. Ideal  siqiladigan suyuqlik modeli. 
34. Mukammal gaz modeli. 
35. Van-der-Vaals gazi. 
36. Qovushoq suyuqlik modeli. 
 
YAKUNIY NAZORAT VARIANTLARI 
 
O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi  
Alisher Navoiy nomidagi Samarqand davlat universiteti  
 
Fakultet: Mexanika-matematika 
 
Yo’nalish: 5440200-mexanika 
O’quv yili: 2009-2010 
 
 
 
Kurs: 3    Semestr:5 
Fan: Tutash muhit mexanikasi 
Variant № 1 
 
1.  Klassik holda harakat miqdori momentlari tenglamasi (radius vektor, harakat miqdori, moment); 
2.  V hajmdagi T.M ning kinetik energiyasi (harakat tenglamasi, radius vektor); 
3.  (M) Silindrik koordinatalar sistemasida uzviylik tenglamasi; 
4.  Berilgan  tezliklar  maydoni 
t
z
xy
A
V
t
x
yz
A
V
t
x
y
A
z
y



sin
,
sin
,
sin
V
2
x



  uchun  tutash  muhit 
zichligi o’zgarishini aniqlang, uyurma vektorini va tezlanishni toping. 
 
 
 Kafedra mudiri 
 
 
 
prof. X. X. Xudoynazarov 
 
 
 M.O’. 
 

 
3-KURS 6-SEMESTR 
ORALIQ NAZORAT SAVOLLARI 
1.  Modellar va sanoq sistemasi. 
2.  Alohida harakatlarni ajratuvchi qo’shimcha shartlarning zarurligi. 
3.  Tutash muhit egallagan soha va harakat vaqti intervali. 
4.  Cheksizlikdagi shartlar. 
5.  Muhit ichidagi maxsus nuqtalar. 
6.  Boshlang’ich shartlar. 
7.  Chegaraviy shartlar. 
8.  Chegaralarda ko’chish va tezlik uchun yopishish shartlari. 
9.  Ideal suyuqlikning oqib o’tish (singmaslik) sharti. 
10. Erkin sirtdagi shartlar. 
11. Ideal suyuqlik erkin sirtidagi shartlar. 
12. O’rnashgan harakat. 
13. Tekis parallel harakat. 
14. Siqilmaydigan suyuqlikning tekis parallel potensialli harakati. 
15. O’qqa nisbatan simmetrik harakat. 
16. Bir o’lchivli o’rnashmagan harakat. 
17. Tekis to’lqinli harakat. 
18. Silindrik to’lqinli harakat. 
19. Sferik to’lqinli harakat. 
20. Avtomodelli harakat. 
21. TMM masalalarining chiziqlimasligi. 
22. Muvozanat holati yoki asosiy harakatdan kichik chetlashishlar. 
23. TMM masalalari va chegaraviy shartlarni ciziqlashtirish. 
24. TMM dagi uzilish sirtklari haqida. 
25. Turli murakkablashgan modellar uchun uzluksiz harakat chegarasidan keyingi uzilishga ega 
bo’lgan harakat. 
26. Kuchli va kuchsiz uzilish sirtlari. 
27. Uzilish sirti nuqtasining tezligi. 
28. O’lchovli miqdorlar. 
29. Turli o’lchov birliklari sistemalari. 
30. o’lchov formulalari. 
31. Asosiy va ikkinchi o’lchov birliklari sonini oshirish  va kamaytirish. 
32. П –teorema. 

 
Yakuniy nazorat savollari 
34. Tutash muhit tushunchasi. 
35. TMM ning tadqiqot ob’etlari va predmeti. 
36. TMM metodlari. Statistik va fеnomenologik metodlar. 
37. Asosiy gipotezalar. 
38. Asosiy tushunchalar. 
39. Dekart koordinatalari sistemasida bazis vektorlari. 
40. Egri chiziqli koordinatalarni almashtirish. 
41. Vektorning va tenzorning ta’riflari. Diad va poliad ko’paytmalar. 
42.  Dekart koordinatalari sistemasida bazis vektorlari. 
43. Egri chiziqli koordinatalarni almashtirish. 
44. Vektorning va tenzorning ta’riflari. Diad va poliad ko’paytmalar. 
45. Vektorning uzunligi tushunchasi. 
46. Kontravariant va kovariant bazis vektorlari. 
47. Fundamental metrik tenzor. 
48. Evklid fazosining umumiy ta’rifi. 
49. Diad ko’paytmalarning xususiyatlari. 
50. Vektorning kontravariant va kovariant komponentalari. 
51. Tenzorning   kontravariant, kovariant va aralash komponentalari haqida tushunchalar. 
52. Tenzorlarni qo’shish va ayirish. 
53. Tenzorni skalyarga ko’paytirish.  
54. Tenzorlarni simmetrik va antisimmetrik qismlarga ajratish. 
55. Tenzorni tenzorga ko’paytirish. 
56. Tenzor indekslarini ko’tarish va tushirish. 
57. Tenzorning rangini pasaytirish. 
58. Tenzorning skalyar invariantlari. 
59. Tenzorning bosh o’qlari. 
60. Tenzorning bosh komponentalari. 
61. Vektorning kovariant hosilasi. 
62. Kovariant hosilalarning xossalari. 
63. Kristoffel simvollarini hisoblash. 
64. Tutash muhit harakatini Langranj nuqtai nazarida o’rganish. 
65. Tutash muhit harakatini o’rganishda Eyler nuqtai nazari. 
66. Langranj o’zgaruvchilaridan Eyler o’zgaruvchilariga o’tish  va aksincha Eyler o’zgaruvchilaridan 
Lagranj o’zgaruvchilariga o’tish masalasi. 
67. Fazo metrikasini fundamental metrik tenzor orqali kiritish.  
68. Nisbiy uzayish koeffisiyenti. Cheksiz kichik deformatsiya. Chekli deformatsiya. 
69. Deformatsiya tenzori komponentalaring geometrik ma’nosi: a)
)
(
)
)
(
j
i
b
j
i
ij
ii




 
bo’lgan hollar. 
70. Kvadratik shaklni kanonik ko’rinishga keltirish. 
71. Asriy tenglama va uning ildizlari. 
72. Deformatsiya tenzori invariantlari. 
73. Ko’chish vektori. 
74. Deformatsiya tenzorini ko’chish vektori komponentalari orqali ifodalash. 
75. Deformatsiyalarning birgalik tenglamalari mavjudligini taqozo qiluvchi mulohazalar. 
76. Deformatsiyalarning birgalik tenglamalari. 
77. Cheksiz kichik deformatsiya holidagi birgalik tenglamalari. 
78. Deformatsiya tezliklari tenzorini aniqlash. 
79. Deformatsiya tenzori va deformatsiya tenzliklari tenzori orasidagi bo’g’lanish.    
80. Deformatsiya tezliklarining birgalik tenglamalari. 
81. Deformatsiyalanuvchi tutash muhit cheksiz kichik zarrachasida tezliklar taqsimoti. 
82. Koshi-Gelmgols teoremasi.  
83. Vektorning divergensiyasi tushunchasi. 

 
84. Vektor maydonining rotasiyasi. 
85. Vektorning sirkulyasiyasi tushunchasi. 
86. Stoks teoremasi. 
87. Solenaidal maydonlar. 
88. Gauss-Ostrogadskiy teoremasi. 
89. O’zgaruvchan hajm bo’yicha integralni vaqt bo’yicha differensiallash. 
 
 
 
1.7. REYTING BAHOLASH MEZONLARI 
 
Joriy nazoratlarda baholashlar mezoni (5-semestr) 
Maksimal ball 
Baholanadigan ish turlari 
Jami  
1-JB 
2-JB 
10 
5 
4 
Darsga nazariy tayyorgarlik bilan kelish va faol ishtirok etish  
10 
5 
4 
Umumiy va yakka tartibdagi uy vazifalarini bajarish 
10 
5 
4 
Nazorat ishi, mavzu(lar) bo’yicha test topshirish. 
10 
4 
4 
O’quv  dasturiga  qo’shimcha  referat  yozish,  amaliy  topshiriqlar  bajarish  va 
himoya qilish (mustaqil ta’lim)  
45 
19 
16 
 
10 
 
 
Fan  bo’yicha  ilmiy  konferensiya,  olimpiada,  tanlov  va  konkurslarda  ishtirok 
etib, yuqori o’rinlarni (1-3) egallash yoki ilmiy maqola va risolalar chop etgan 
talabaga rag’batlantirish maqsadida 35 ball doirasida 10 balgacha qo’shimcha 
ball beriladi  
 
Izoh: Uy topshiriqlari, laboratoriya ishlari va boshqa qo’shimcha topshiriqlarni bajarganligi uchun ball berishda topshiriqning 
to’g’ri, sifatli va muddatida bajarilishi, ijodiy yondashish, tushuntirib bera olish kabi jihatlarga alohida e’tibor beriladi. Ushbu 
topshiriqlarning yozma bayoni uchun alohida daftar tutiladi.   
 
 
Oraliq  va yakuniy nazoratlarda baholashlar mezoni 
 
Ball 
Talabaning bilim, ko’nikma, fikrlash darajasi 
1-OB 
2-OB 
YaB 
20 
20 
15 
Talaba  fanning  mohiyati  va  iqtisodiyotdagi  o’rnini,  o’tilgan  materialni  chuqur  tushunadi, 
savolga  aniq  va  to’liq  javob  beradi,  faktlarga  to’g’ri  baho  bera  oladi,  mustaqil  fikrlay  oladi, 
xulosalarni  asoslay  olish  qobiliyatiga  ega,  javobda  mantiqiy  ketma-ketlikka  amal  qiladi, 
masalani  hal  qilishga  ijodiy  yondasha    oladi,  amaliy  topshiriqlarni  to’g’ri  va  o’ziga  xos 
usullarda hal qila oladi, to’g’ri xulosa chiqaradi. 
18-19 
18-19 
14 
Talaba  o’tilgan  materialni  chuqur  tushunadi,  savolga  to’liq  javob  beradi,  lekin  ayrim 
noaniqliklarga  yo’l  qo’yadi,  faktlarga to’g’ri  baho  bera  oladi, mustaqil  fikrlash  va  xulosalarni 
asoslay  olish  qobiliyatiga  ega,  javobda  mantiqiy  ketma-ketlikka  amal  qiladi,  masalani  hal 
qilishga  umuman  ijodiy  yondasha  oladi,  amaliy  topshiriqlarni  to’g’ri  hal  qiladi,  lekin 
xulosalarda ba’zi noaniqliklarga yo’l qo’yadi.  
17 
17 
13 
Talaba o’tilgan materialni va uning moxiyatini ancha chuqur tushunadi, savollarga to’liq javob 
beradi. Lekin umumiy xarakterdagi ayrim xatoliklarga yo’l qo’yadi, faktlarga to’g’ri baho bera 
oladi, mustaqil fikirlash va xulosalarni asoslash qobiliyati bor, javobda mantiqiy ketma-ketlikka 
amal qiladi, masalani hal qilishga ijodiy  yondasha oladi, amaliy topshiriqlarni umuman to’g’ri 
hal qila oladi, lekin xulosalarda noaniqliklar uchraydi.   
15-16 
15-16 
12 
Talaba o’tilgan materialni va uning mohiyatini juda yaxshi tushunadi, savollarga umuman to’liq 
javob beradi, lekin ayrim noaniqliklarga yo’l qo’yadi, faktlarga to’g’ri baho bera oladi, mustaqil 
fikrlay  oladi, lekin ba’zi xulosalarni to’liq asoslab berolmaydi, masalani hal qilishga umuman 
ijodiy  yondasha  oladi,  amaliy  topshiriqlarni  biroz  qiyinchilik  bilan,  lekin  umuman  to’g’ri  hal 
qiladi, xulosalarida noaniqliklar uchraydi. 
14 
14 
11 
Talaba  o’tilgan  materialni  va  uning  iqtisodiyotdagi  ahamiyatini  yaxshi  tushunadi,  savollarga 
to’liq  javob  beradi,  lekin  ba’zi  umumiy  xarakterdagi  xatoliklara  yo’l  qo’yadi,  faktlarga  baho 
berishda biroz qiynaladi, umuman mustaqil fikrlay  oladi, lekin ayrim xulosalarni asoslab  bera 
olmaydi,  masalani  hal  qilishga  ancha  ijodiy    yondashadi,  amaliy  topshiriqlarni  hal  qilishda 
ayrim umumiy xarakterdagi xatoliklarga yo’l qo’yadi, xulosalarida noaniqliklar uchraydi. 
13 
13 
10 
Talaba  o’tilgan  materialni  va  uning  mohiyatini  umuman  tushunadi,  savollarga  ancha  aniq  va 
to’liq  javob  beradi,  lekin  ayrim  xatoliklarga  yo’l  qo’yadi,  ayrim  faktlarni  shunchaki  yodlab 
olganligi  sezilib  turadi,  ayrim  xulosalarni  to’g’ri  asoslab  bera  olmaydi,  masalani  hal  qilishga 

 
ijodiy yondashish sezilmaydi, amaliy topshiriqlarni hal qilishda ayrim xatoliklarga yo’l qo’yadi, 
xulosalarida noaniqliklar uchraydi. 
11-12 
11-12 
9 
Talaba  o’tilgan  materialni  umuman  biladi.  Savollarga  aniq  va  to’liq  javob  berishga  harakat 
qiladi,  lekin  ayrim  jiddiy  xatoliklarga  yo’l  qo’yadi,  qator  faktlarni  shunchaki  yodlaganligi 
seziladi, xulosalarni asoslashda qiynaladi, ijodiy  yondashish sezilmaydi, amaliy topshiriq-larni 
umuman hal qiladi, ba’zi jiddiy xatoliklarga yo’l qo’yadi. 
8-9 
8-9 
8 
Talaba  o’tilgan  materialni  umuman  biladi,  aniq  javob  berishga  xarakat  qiladi,  lekin  javobda 
jiddiy  kamchiliklar    bor,  mulohaza  yuritishda  xatoliklarga  yo’l  qo’yadi,  faktlarni  asosan 
shunchaki  yodlaganligi  seziladi,  ayrim  xulosalarni  asoslab,  bera  olmaydi  va  masalani  hal 
qilishga ijodiy yondasha olmaydi, amaliy topshiriqlarni qiynalib bo’lsada hal qiladi, lekin jiddiy 
kamchiliklarga yo’l qo’yadi. 
6-7 
6-7 
6-7 
Talaba o’tilgan materialni qisman biladi, javobda jiddiy kamchiliklarga yo’l qo’yadi, faktlarni  
baholab bera olmaydi, xulosalarni asoslashda qiynaladi, masalani hal qilishga ijodiy  yondasha 
olmaydi, amaliy topshiriqlarni hal qilishda qiynaladi yoki hal qila olmaydi. 
4-5 
4-5 
4-5 
Talaba  o’tilgan  material  haqida  qisman,  uzuq-yuluq  tasavvurga  ega,  materialda  yaxshi 
o’zlashtirilmagan,  bilgan  narsasini  ham  faqat  yodlaganligi  sezilib  turadi,  faktlarga  baho  bera 
olmaydi, amaliy topshiriqlarni deyarli hal qila olmaydi. 
2-3 
2-3 
2-3 
Talaba  o’tilgan  material  haqida  juda  kam  tasavvurga  ega,  ayrim  faktlarni  uzuq-yuluq  bilishi 
mumkin, amaliy topshiriqlarni hal qila olmaydi, jiddiy qo’pol xatoliklarga yo’l qo’yadi.  
0-1 
0-1 
0-1 
Talaba material bo’yicha deyarli hyech narsa bilmaydi, juda kam tasavvurga ega yoki umuman 
tasavurga ega emas. 
 
 
 
1.8. TAVSIYA ETILADIGAN ASOSIY VA QO’SHIMCHA ADABIYOTLAR RO’YXATI 
Asosiy adabiyotlar 
1.  Седов Л.И. Механика сплошной среды. -  М.: Наука, 1973 г. В 2-х томах. 
2.  «Механика сплошной среды в примерах и задачах». Учебное пособие. У.Г.У. Свердловск, 
1979 г. 
3.  Мейз. Дж. Теория и задачи механики сплошной среды.- М.: Мир, 1974 г. 
4.  Ильюшин А.А. Механика сплошной среды. - М.: Изд-во Моск. ун-та, 1990. -    310 с.  
5.  Механика сплошных сред в задачах. В двух томах. М.: «Московский лицей», 1996. Под ред. 
М.Э. Эглит.  
6.  Болгарский А.В., Мухачев Г.А., Шукин В.К. Термодинамика и теплопередача. М.:  Высшая 
школа, 1979. 
7.  Xudoynazarov X., Amirqulova F. Deformasiyalanuvchi muhit kinematikasi. Ma’ruzalar matni. – 
Samarqand: SamDU nashri,  2003.  
 
Qo’shimcha adabiyotlar 
1.  М.А.Акивес, В.В. Гольдберг. Тензорное исчисление. -М.:Изд. Наука.1972.  
2.  Ильюшин А.А., Ломакин В.А., Шмаков А.П. Задачи и упражнения по механики сплошной 
среды. - М. : Изд. МГУ, 1973 г. 
3.  Голубева О., Ҳамидов А.А., Шахайдарова П. Туташ муҳитлар механикаси элементлари. - 
Тошкент: ЎзМУ нашри, 1998. 
Internet saytlari 
1. 
http://www.edu.ru va  http://www.edu.uz  – ta’lim saytlari. 
2. 
http://www.wolist.ru – gidravlika bo’yicha saytlar ro’yxati. 
3. 
http://www.gidravl.narod.ru – gidravlika tadbiqiga oid sayt. 
4. 
http://www.ask-h.ru – ASK-Gidravlika kompaniya sayti. 
5. 
http://ru.wikipedia.org  –  erkin ensiklopediya «Vikipediya».  
 

 
 
 
 
 
 
 
 
II - BO’LIM 
 
 
«TUTASH MUHIT MEXANIKASI» 
FANI BO’YICHA REJA – TOPSHIRIQ  
VA O’QUV-USLUBIY MATERIALLAR 
MAJMUASI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
2.1 MA’RUZA MASHG’ULOTLARINING REJA-TOPSHIRIQ VA O’QUV USLUBIY 
MATERIALLAR MAJMUASI 
 
1- MA’RUZA 
UZVIYLIK TENGLAMALARI  
 
1. « Uzviylik Tenglamalari » mavzusining texnologik modeli 
 
O’quv soati – 2 soat 
Talabalar soni:  53 ta 
O’quv mashg’ulot shakli  Ma’ruza (ma’ruzali dars) 
Ma’ruza rejasi   
1.  Massaning saqlanish qonuni; 
2.  Eyler o'zgaruvchilarida uzviylik tenglamasi; 
3.  Individual hajimda o'z qiyimatlarini saqlab qoluvchi miqdorlar 
uchun shartlar; 
4.  Ko'p komponentali aralashmalar uchun uzviylik tenglamalari; 
5.  Diffuziyali jarayonlar uchun uzviylik tenglamalari; 
6.  Lagranj o’zgaruvchilarida uzviylik tenglamalari. 
O’quv  mashg’ulotining  maqsadi:  Massaning  saqlanish  qonunining  matematik 
ifodasidan  Eyler  o’zgauvchilarida  uzviylik  tenglamasini  keltirib  chiqarish.  Uni  turli 
muhitlar  uchun  qo’llash.  Lajranj  o’zgaruchilarida  uzviylik  tenglamasini  keltirib 
chiqarish. 
Pedagogik vazifalar: 
O’quv faoliyati natijalari: 
Deformatsiyalanuvchi muhit 
kinematikasini takrorlash 
TMMning asosiy tushunchalari va ta’riflari 
yodlaydi, eslab qoladi, tasavvurga ega 
bo’ladi. 
TMM asosiy tenglama va 
munosabatlarini  mustahkamlash va 
ularni kengaytirish 
TMM asosiy tenglama va munosabatlarini 
yodlaydi, izohlashni tushunadi, amaliyotda 
qo’llashga ko’nikma hosil qiladi 
O’qitish vositalari 
O’UM, ma’ruza matni, rasmlar, plakatlar, doska 
O’qitish usullari  
Axborotli ma’ruza, blis-so’rov, texnika-insert 
O’qitish shakllari  
Frontal, kollektiv ish 
O’qitish sharoiti  
Texnik  vositalar  bilan  ta’minlangan,  guruxlarda  ishlash    usulini 
qo’llash mumkin bo’lgan auditoriya.    
Monitoring va baholash 
og’zaki savollar, blis-so’rov 

 
2. «Uzviylik tenglamalari » mavzusining texnologik xaritasi 
 
Ish bosqich-
lari 
 
O’qituvchi faoliyatining mazmuni 
Tinglovchi 
faoliyatining mazmuni 
 
1-bosqich. 
Mavzuga  
kirish  
(20 min) 
1.1.  O’quv  mashg’uloti  mavzusi,    rejasi, 
pedagogning  vazifasi  va  talabaning  o’quv 
faoliyati natijalarini aytadi. 
1.2.  Baxolash mezonlari  (1 – ilova). 
1.3.  Mavzuni  jonlashtirish  uchun  «Blis-
so’rov»  savollarini    beradi.    Blis-so’rov 
usulida  natijasiga  ko’ra  tinglovchilarning 
nimalarda  adashishlari,  xato  qilishlari 
mumkinligining  tashxizini  amalga  oshiradi 
(2-ilova). 
1.4.  Texnika-insert usulida mavzu bo’yicha 
ma’lum 
bo’lgan 
tushunchalarni  
faollashtiradi.  (3-ilova ). 
 
Tinglaydilar.  
Yozib oladilar. 
 
 
Tinglaydilar. 
Yozib oladilar. 
 
Aniqlashtiradilar, 
savollar beradilar. 
 
2 -bosqich. 
Asosiy 
bo’lim 
(50 min) 
2.1. Savol yuzasidan ma’ruza qiladi. 
2.2.Ma’ruza  rejasining  hamma  savollar 
bo’yicha   tushuncha beradi. (4 - ilova). 
2.2. Ma’ruzada berilgan  savollar  yuzasidan 
umumlashtiruvchi xulosa beradi. (5 - ilova). 
2.4.Tayanch iboralarga qaytiladi.  
2.5.  Talabalar  ishtirokida  ular  yana  bir  bor 
takrorlanadi. 
Tinglaydilar. 
 
Javob beradilar 
 
Yozadilar. 
 
O’UMga qaraydilar 
 
Har bir tayanch 
tushuncha va iboralarni 
muhokama qiladilar. 
 
3-bosqich.  
Yakunlovch
i 
(10 min) 
3.1.  Mashg’ulot 
bo’yicha 
yakunlovchi 
xulosalar  qiladi.  Mavzu  bo’yicha  olingan 
bilimlarni  qayerda  ishlatish  mumkinligi 
ma’lum qiladi. 
3.2. 
Mavzu 
bo’yicha 
bilimlarni 
chuqurlashtirish 
uchun 
adabiyotlar 
ro’yxatini beradi. 
3.3.  Keyingi  mazvu  bo’yicha  tayyorlanib 
kelish uchun savollar beradi. 
 
 
 
Savollar beradilar. 
 
UMKga qaraydilar. 
 
UMKga qaraydilar. 
 
Uy vazifalarini yozib 
oladilar