Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat

Озод Ватан


Маданий-маънавий
соќада168



Обод Ватан

Иљтисодий соќада

169

O’quv materiallar
Milliy ђoya millat taraљљiyotini, uning barљarorligini ta’minlashning asosiy manbasidir. Milliy ђoya tushunchasining moќiyat, mazmuni Prezident I.A.Karimov asarlari bo’yicha ishlab chiљilgan “Milliy istiљlol ђoyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar” konsepsiyasida ta’riflab berilgan bo’lib, «Milliy ђoya - inson va jamiyat ќayotiga ma’no-mazmun baxsh etadigan, uni ezgu maљsad sari yetaklaydigan
170

fikrlar majmuidir»¹ Boshљacha љilib aytganda milliy ђoya - milliy ongni uyђotuvchi, millatning o’zligini anglatuvchi, o’ziga xoslikka, mentalitetga «љiyofa» baxsh etuvchi, milliy ruќiyat, ђurur, iftixor, e’tiљod va mas’ullik tuyђularini shakllantiruvchi fikrdir.

Milliy istiklol goyasi Vatan tuyђulari bilan bevosita uyђunlikda mavjud bo’lib, ќar bir millat vakilining o’z Vatani farovonligi uchun fidoyilik ko’rsatish muљaddas љadriyat bo’lib ќisoblanadi.

Mustaљillik yillarida		Prezident I.A.Karimov tomonidan ishlab chiљilgan,
bugungi	kunda izchillik	bilan ќayotga tatbiљ etilayotgan konseptual ђoyalar
Vatanimiz	taraљљiyotining	nazariy va amaliy manbaidir. Ana shu ђoyalarga

muvofiљ bizning bosh strategik maљsadimiz – bozor iљtisodiyotiga asoslangan erkin demokratik jamiyat barpo etishdir. Milliy ђoya ќyech љachon Vatandan tashљarida ildiz otmaydi va rivojlanmaydi. Vatanning ravnaљiga xizmat љilmaydigan ђoya

ќyech љachon milliy ђoya bo’la olmaydi. Milliy istiљlol ђoyasining kuchi, љudrati

va ќayotiyligi shundan iboratki,					uning bosh				strategik maљsadi – Ozod va obod
Vatan, erkin	va	farovon ќayot				љurishdan			iboratdir. Ќar		birimiz o’zimizning
yaratuvchilik, bunyodkorlik faoliyatimiz, ќalol meќnatimiz										bilan o’zimizdan keyingi
avlodlarga ozod		va	obod	Vatanni			љoldirishimiz			kelgusi avlodlar, nasl -
nasablarimiz oldidagi			burchimizdir.				Xalљimiz tarixiy			taraљiyotimiz davomida
ozod va obod	Vatan, erkin			va farovon ќayot orzusida yashab keldi va bugungi
kunda ќam O’zbekiston xalљining milliy taraљљiyot yo’lidagi											asosiy maљsadi bu
ozod va obod	Vatan, erkin va

farovon ќayot barpo etishdan iborat bo’lib kelmoљda. Bu ђoya xalљimizning tarixiy taraљљiyoti jarayonida millatimizning azaliy orzu umidlarini, intilishlarini, bunyodkorlik faoliyatining ma’no mazmunini ifodalagan va bugungi kunda ќam ifodalab kelmoљda. Inson muayyan makonda tuђiladi, ќayot kechiradi va shaxs sifatida shakllanadi. Ana shu makon unga Vatan ќisoblanadi. Dilida Vatan tuyђusi shakllanmagan, o’zi tuђilib o’sgan zaminga meќr-muќabbat tuyђusi jo’sh urmagan

171

kishini chinakam inson deb bo’lmaydi. Shu bilan birgalikda inson baxt-saodat uchun tuђiladi va u ana shu baxt saodatga o’zi tuђilib o’sayotgan Vatanida erishini orzu љiladi. Xar bilan baxt-saodatni yurt rivoji, uning ozod va obodligi bilan uyђun ќolatda љurishga intiladi, bu yo’lda ќarakat љiladi, Vatan ravnaљiga o’z ќissasini љo’shadi. Shuning uchun bugungi kunda mamlakatimiz fuљarolari uchun «Ozod Vatan», «Obod Vatan», «Erkin va farovon ќayot» tushunchalari shu jiќatlariga ko’ra o’ziga xos ma’no va mazmun kasb etib kelmoљda.
Ozod Vatan - o’z taљdirini o’zi mustaљil ќal etish xuљuљini to’la ro’yobga chiљara olgan millatning yashash makoni bo’lib, jaќon ќamjamiyatida o’z o’rniga, nufuziga va mavљyeiga ega bo’lgan mamlakatdir.
Obod Vatan- fuљarolari erkin va ozod, yaratuvchilik faoliyati bilan band bo’lgan, to’la ijtimoiy-siyosiy xavfsizlikda farovon ќayot љurish ishtiyoљida yashayotgan ќududdir. Erkin va farovon ќayot - odamlarning yuљori darajadagi moddiy va ma’naviy ne’matlarga erkin tarzda, o’zlarining bor љobiliyatlari va imkoniyatlari evaziga erishishlari jarayonini o’zida ifodalovchi tushunchadir.
Bugungi kunda jamiyatimizda tadbirkorlik, erkin iљtisodiy faoliyat keng rivojlanayotganligi, davlatimizning iљtisodiy љudrati ortayotganligi, xalљimizning ma’naviy boyib, ilm- ziyo saloќiyati yuksalayotganligi Vatan ravnaљining asosi bo’lib, bu o’љzgarishlar jarayonining ustuvor xususiyati - xalљimizning bunyodkorlik faoliyatidir. Xalљimizning bunyodkorlik saloќiyatini to’la yuzaga chiљarish, iљtisodiyotni ilђor texnologiyalar asosida modernizasiya љilish, yoshlarimizni soђlom va barkamol љilib voyaga yetkazish milliy istiљlol mafkurasining bosh ђoyasini ќayotga tatbiљ etish jarayonida muќim aќamiyat kasb etadi.

O’zbekistonning milliy mustaљilligi		milliy ongning uyђonishiga,			milliy
љadriyatlar, madaniyat va an’analarni , ma’naviyatni tiklab odamlarimiz					љalbida
milliy ђurur va iftixor ќamda vatanparvarlik		tuyђularini kamol toptirishga			zamin
yaratdi.	O’zbekistonda davlat va jamiyat		љurishning	strategik maљsadlari

172

O’zbekiston Prezidenti I.A.Karimovning «Ozod va obod Vatan, erkin va farovon ќayot-pirovard maљsadimiz» va boshљa asarlarida nazariy asoslab berilgan bo’lib, bizning bosh strategik maљsadimiz љat’iy va o’zgarmas bo’lib, bozor iљtisodiyotiga asoslangan erkin demokratik davlat barpo etish, fuљarolik jamiyatining mustaќkam poydevorini shakllantirishdan iboratdir¹ - deb ta’kidlaydi Prezident I.A.Karimov. Bu rivojlangan davlatlarning tajriba va taraљљiyot madellaridan ko’r-ko’rona nusxa ko’chirmagan ќolda, ularga xos yuksak ќayot darajasi va sifatiga erishish; Mamlakatimizda millati, tili va dinidan љat’iy nazar, ќar bir insonning barcha ќuљuљ va erkinliklari kafolatlanadigan, farovon turmush tarzi ta’minlanadigan demokratik rivojlanish yo’lini izchil davom ettirish; Shu bilan birga xalkimizning asriy olijanob an’analariga, muљaddas dinimizning insonparvarlik moќiyatiga, milliy љadriyatlarimizga doimo sodiљ љolishimiz demakdir.
«Bu soќadagi eng asosiy vazifamiz,-deb ta’kidlaydi Prezident Islom Karimov,-milliy љadriyatlarimizni tiklash, o’zligimizni anglash, milliy ђoya va mafkurani shakllantirish, muљaddas dinimizning ma’naviy ќayotimizdagi o’rnini va ќurmatini tiklash kabi mustaљillik yillarida boshlagan ezgu ishlarimizni izchillik bilan davom ettirish, ularni yangi bosљichga ko’tarish va ta’sirchanligini kuchaytirishdir. Lekin turli љarash va fikrga ega bo’lgan ijtimoiy љatlamlar, siyosiy kuch va ќarakatlarning o’ziga xos maљsadlarini uyђunlashtiruvchi ђoya- yurt tinchligi, Vatan ravnaљi, xalљ manfaati – barchamiz uchun birdek muљaddas bo’lishi shart. Tom ma’noda mana shunday olijanob tuyђular milliy ђoya va milliy mafkuramizning ma’no-mazmuniga, mana shu yurtda yashaydigan ќar љaysi insonning ќayot dasturiga aylanishiga erishish darkor» . Boy tarixiy merosimiz, ma’naviy љadriyatlarimiz bo’lib ќisoblanuvchi Imom Buxoriy, Imom At Termiziy, Aќmad Yassaviy, Najmiddin Kubro, Abdulљosim Zamaxshariy, Abduxoliљ Ђijduvoniylarning ijodida, љomusiy olimlar Abu Nasr Forobiy, Abu Rayќon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Uluђbek mutafakkir shoirlar - Yusuf Xos Ќojib, Alisher Navoiy, uluђ sarkarda Amir Temur, Bobur, Abdullaxon ijodida va amaliy faoliyatlarida ќam erkin va farovon jamiyat љurish ђoyalari asosiy aќamiyatga ega bo’lgan. Sharљ ma’naviy merosi va mutafakkirlarimiz ijodida insonparvar jamiyat љurish ђoyasi tariximizning barcha

173

davrlarida uzining dolzarbligini saљlab kelgan bo’lib, bugungi kunda ќam davlatimiz olib borayotgan siyosatda muќim aќamiyat kasb etib kelmoљda.
Xalљimiz tarixida ozod Vatan, xalљparvar tuzum ideallari adolatli ish tutish, davlatni љonunlar orљali boshљarish, љabul љilinayotgan tadbirlarning xalљ tomonidan љo’llanishi kabi ijtimoiy muammolar Farididdin Attor, Abduraxmon Jomiy, Alisher Navoiy, Jamollidin Rumiy, Baќovuddin Naљshbandiy, Najmiddin Kubro, Imom Ђazzoliy, Bedil va boshљa mutafakkirlar ijodida ilgari surilgan bo’lib, mutafakkirlar insonparvar jamiyat љurish ђoyasini odil shoќga boђlab tushuntirishga ќarakat љilar edilar. Adolatga asoslangan erkin jamiyat ђoyasi Abu Nasr Farobiy, Abu Rayќon Beruniy, Abu Ali ibn Sino va boshљa mutafakkirlar ijodida, tasavvuf talimoti vakillari Xasan Basriy, Abdulla Ansoriy, Abulќasan Ќaraљoniy, Baќouddin Naљshband, Abduraxmon Jomiy, Alisher Navoiy, Xo’ja Aќror Valiy, Maќdumi A’zam Kasoniy kabilarining asarlarida o’zining ifodasini topgandir. Adolatga asoslangan, inson erkin va farovon yashaydigan jamiyat barpo etish to’ђrisidagi ђoyaning asoslari xalљimiz tarixida, eramizdan avvalgi 7 asrda, љadimgi Xorazmda zardushtiylik talimoti va uning muљaddas kitobi «Avesto» ning paydo bo’lishi bilan birga vujudga kelib, tarixiy taraљљiyot davomida doimo rivojlanib, taraљљiy etib borgan.
Abu Nasr Forobiy tomonidan ilgari surilgan fozil jamiyat ќaљidagi љarashlar bugungi kunda demokratiya deb nomlanayotgan љadriyatlar tizimiga ko’p jiќatdan mos keladi. Xususan, demokratiyaning asosiy mezonlaridan biri bo’lgan љonunlarni joriy љilish masalasiga Forobiy љuyidagicha yondashadi. «Љonunning o’zi o’z ќolicha oliyjanob va yuљori martabali bo’lishi kerak va uning nomidan ќamda u (љonun) xaљda nimaiki gapirilsa ќam mo’tabar ќisoblanishi lozim… Xalљ љonunlarga eќtiyoj sezishi va ularni chuљur o’rganishi zarur, chunki ular keyinchalik xalљning o’ziga foyda keltiradilar. Aks ќolda љonundan ko’zlangan maљsadga erishib bo’lmaydi»⁵.

5. 
   Абу Наср Фаробий. Фозил одамлар шаќри. Т.:А.Љодирий номли халљ мероси.1993. 18 б
   

174

Љonun mustaќkam ruќ va oљil idrok tarbiyasiga yo’naltirilgandagina farovonlik tomon yetaklaydi. Bugungi kunda O’zbekistonda barpo etilayotgan jamiyatning oliy maљsadlaridan biri insonlarning farovon ќayotini ta’minlashdir. Jamiyatni boshљarishda odamlarni faroђatda yashashga imkon beruvchi, birdamlikk⁶a yetaklovchi, intizomni shakllantiruvchi љonunlarni yaratish ayni biz ko’zlagan maљsadga xizmat љiladi. Bugungi kunda O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov milliy va umuminsoniy љadriyatlarga tayangan ќolda ozod va obod Vatan, demokratik jamiyat љurish jarayoniga davlat siyosati darajasida o’z e’tiborini љaratib kelmoљda. Mamlakatimizda farovon, ilђor jamiyat barpo etish - maљsad, amalga oshirilayotgan isloќatlar-vosita bo’lib, jamiyatimizda ќukm surayotgan ijtimoiy-siyosiy barљarorlik, o’z navbatida, isloќotlar uchun shart sharoitdir.

O’zbekistonning mustaљil taraљљiyoti yillarida shu narsa aniљ isbotini

topdiki, ozod va farovon ќayotni barpo etishning asosiy omillaridan biri-barљarorlikdir. «Kuchli davlatdan kuchli jamiyatga o’tish» љoidasi ќozirda demokratik institutlarni joriy etishni jadallashtirish, jamiyatdagi ijtimoiy barљarorlik eng avvalo jamoatchilik faolligiga asoslanishi zarurligini ko’rsatmoљda.
O’zbekistondagi barљaror taraљљiyot, uning assoiy omillari va shartlari Islom Karimovning «O’zbekiston XXI asr bo’saђasida: xavfsizlikka taќdid, barљarorlik shartlari va taraљљiyot kafolatlari» kitobida batafsil keltirilgan. Bu kitobda barљaror taraљљiyot shartlari ko’rsatilgan bo’lib, bular: a) ma’naviy љadriyatlar va milliy o’zlikni anglashning tiklanishi; b) davlatchilikni shakllantirish va mudofaa
љobiliyatini shakllantirish; v) demokratik institutlarni va fuљarolik jamiyati
asoslarini shakllantirish; g) bozor munosabatlarining љaror topishi va mulkdorlar sinfini shakllanishi; d) kuchli ijtimoiy siyosat va aќoli ijtimoiy faolligining ortishi.¹ Shunday љilib demokratiyani ta’minlash boshљaruv tizimini, fuљarolik tartibini, boshљaruvning љonuniyligi va ishonchliligini ifodalovchi ijtimoiy-siyosiy

6. 
   Каримов И.А «Ўзбекистон XXI аср бўсађасида: хавфсизликка таќдид, барљарорлик шартлари ва тараљљиёт кафолатлари».
   

Хавфсизлик ва барљарор тараљљиёт йўлида 6 жилд.Т; «Ўзбекистон» 1998 йил 190 бет

175

barљarorlik sharoitidagina amalga oshirilishi mumkin. O’z navbatida demokratik taraљљiyot ozod va obod Vatan barpo etish yo’lini ta’minlaydi.
Ozod va obod Vatan, erkin va farovon ќayot љurish ђoyasi erkinlashtirish, erkin meќnat faoliyati va tadbirkorlikni rivojlantirish jarayonlari bilan uzviy boђliљdir. Erkin iktisodiy faoliyatga asoslangan bozor iљtisodiyoti uchun xos bo’lgan erkin va soђlom raљobat muќitida o’rta mulkdorlar љatlami shakllanib boradi. Bu esa o’z navbatida, ozod va obod Vatan, erkin va farovon ќayot љurishning ijtimoiy negizi ќisoblanadi.
Umuminsoniy tamoyillarga asoslangan farovon ќayot љurish ђoyasi xalљ ќukumatga emas, ќukumat xalљљa xizmat љilishini talab etadi.
Prezident I.A.Karimovning «Biz ќyech kimdan kam emasmiz va kam bo’lmaymiz» degan chaљiriђining zaminida boy mazmun mavjud bo’lib, bunda bugungi yutuљlarimizdan faxr tuyђusi ќam, erkin bunyodkorlik faoliyatiga chorlov ќam, mamlakatimizning buyuk kelajagiga ishonch ќam o’z ifodasini topgan. Mustaљillikdan so’ng yoshlarni jismonan baљuvvat, ma’nan barkamol, aљlan yuksak, ruќan uyђoљ avlod љilib tarbiyalash millat ђoyasi sifatida ilgari surildi. Inson Vatanni o’ylasa, Vatani uchun љayђursa, xalљining erkin va farovon ќayotga erishishida ozgina bo’lsada, o’zining ќissasini љo’sha olsa, shuning o’zi xaљiљiy vatanparvarlikdir. Erkin ќayot-bu insonning o’z ixtiyori, љobiliyatini erkin namoyon eta olishidir. Ќayot erkin bo’lgan joyda taraљљiyot bo’ladi. Shunda inson o’z saloќiyatini yuzaga chiљarib, uning saloќiyatini taraљљiyotning muќim omiliga aylanadi. Bu farovon ќayotga erishishning muќim o’lchovidir. Ana shunday ќayotni yaratishni o’zining oldiga maљsad љilib љo’ygan mamlakatda, fuљarolar ozod va obod Vatanga ega bo’ladilar.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning 1992 yil 8-10 dekabr kunlari Oliy Kengashning o’n birinchi sessiyasida so’zlagan nutљi «O’zbekiston kelajagi buyuk davlat» deb nomlanib risola tarzida chop etilgan. Bu risolada O’zbekiston Respublikasi taraљљiyotining iљtisodiy, ijtimoiy-siyosiy va ma’naviy

176

muammolari masalalari taќlil љilingan. Ќayotimizda bo’layotgan o’zgarishlarning ildizi xalљimizning ma’naviy uyђonishidir, - deb ta’kidlaydi Prezident I.A.Karimov, - Ona tilimizning azaliy xaљ-xuљuљlari tiklangani, xaљiљiy o’zbekona urf-
odatlarimizning ќayotdan o’rin olayotgani љadriyatlarimizning o’z o’rnini topayotgani ќam odamlar kayfiyatiga ijobiy ta’sir ko’rsatmoљda. Respublikaning barcha fuљarolari va korxonalariga tashabbus ќamda tadbirkorlikni rivojlantirish uchun teng imkoniyatlar berilib, bozor munosabatlarini bosљichma-bosљich
rivojlantirish ta’minlanmoљda. Tashљi iљtisodiy faoliyatni erkinlashtirish chora tadbirlari amalga oshirilib, O’zbekistonda љaror topayotgan ochiљ-oydinlik va teng xuљuљli sheriklik љoidalariga asoslangan tashљi siyosatni xalљaro jamoatchilik va eng katta moliyaviy, bank tuzilmalari faol љullab-љuvvatlanmoљdalar.
O’zbekiston xorijiy sarmoyalarni boy imkoniyatlari bilangina emas , balki:
-avvalambor, respublikada ijtimoiy –siyosiy vaziyatning barљarorligi; -
iљtisodiy taraљљiyot istiљbollarining aniљ ravshanligi; -respublikada

o’tkazilayotgan iљtisodiy isloќatlarning izchilligi; -xorijiy sarmoyalar				to’ђrisidagi
љonunlarning	imtiyozli shartlari bilan ќam o’ziga jalb etmoљda. O’zbekistonda
barљaror va	ќalol bozor	iљtisodiyotiga , ochiљ tashљi siyosatga		asoslangan
demokratik	xuљuљiy davlat, fuљarolik jamiyati barpo etiladi. Ќozir yashab
turganlarning љismatigina emas, bizdan keyin shu yerda				yashaydigan
avlodlarimizning taљdiri		ќam	biz љanday davlat љurishimizga	boђliљdir.

O’zbekiston kelajagi buyuk davlat bo’lib, biz љuradigan bu jamiyat O’zbekiston xalљining munosib turmushini, xuљuљlari va erkinliklarini kafolatlashi, milliy љadriyatlarimiz va madaniyatimiz љayta tiklanishini; insonning ma’naviy – axloљiy barkamolligini ta’minlashi kerak. 1992 yil 8 dekabrda љabul љilingan asosiy љonun , O’zbekiston Respublikasi konstitusiyasida xam inson xuљuљlari va davlat mustaљilligi ђoyalariga sadoљat, ќozirgi va kelajak avlodlar oldidagi yuksak mas’uliyatni anglash , o’zbek davlatchiligining tarixiy tajribasiga tayanish, demokratiya va љonuniylikni ќurmatlash, xalљaro ќuљuљning jaќonda e’tirof etilgan љoidalarini tan olish, O’zbekiston fuљarolarining munosib ќayot

177

kechirishlarini ta’minlash, insonparvar xuљuљiy jamiyat barpo etish va niќoyat, fuљarolar tinchligi va milliy ќamjiќatlikni kafolatlash kabi olijanob maљsadlar o’z ifodasini topgan edi.
O’zbekiston o’z taraљљiyotining eng maљbul yo’lini ishlab chiљar ekan , avvalo mamlakatda yaratilajak jamiyat љanday mazmun kasb etishga e’tibor berdi. Prezident fikricha, O’zbekistonda bunyod etiladigan jamiyat barcha «izm»lardan xoli bo’lishi va u љanday nomlanishidan љat’iy nazar, adolatli, xalљchil, insonparvar jamiyat bo’lmoђi lozim edi. «Respublikada sobitљadamlik bilan xalљchil, adolatli, jamiyatni bunyod etish bosh vazifadir, - deb uљtiradi Prezident. Bu boradagi fikrini davom ettirib, u «O’zbekiston kelajagi buyuk davlat. Bu – mustaљil, demokratik, xuљuљiy davlatdir. Bu insonparvarlik љoidalariga asoslangan, millati, dini, ijtimoiy aќvoli, siyosiy e’tiљodlardan љa’tiy nazar fuљarolarning xuљuљlari va erkinliklarini ta’minlab beradigan davlatdir. Xalљ davlat ќokimiyatining manbaidir», - degan љoidani ilgari suradi. Bu mustaљillikdan keyin љat’iy љilib o’rtaga tashlangan davlat siyosati edi. Prezident I.A.Karimov «O’zbekiston - bozor munosabatlariga o’tishning o’ziga xos yo’li» risolasida «O’zbekiston o’zi uchun tanlab olgan yo’l ijtimoiy soќaga yo’naltirilgan, respublikaning manfaatlariga, shart-sharoitlari va xususiyatlariga eng ko’p darajada mos keladigan bozor iљtisodiyotini shakllantirishga љaratilgandir. Ayni mana shunday yo’l O’zbekiston xalљining munosib turmushini, uning xuљuљlari va erkinliklarini kafolatlashi, milliy an’analari va madaniyatining љayta tiklanishi, insonni shaxs sifatida ma’naviy axloљiy kamol topishini ta’minlashi mumkin, - deb љat’iy ko’rsatib bergan edi.
Demokratik jamiyat љurish bobida ќamma davlat uchun tayyor љolip va andozalar yo’љ. Demokratik jamiyatning xalљaro miљiyosda e’tirof etilgan bir љator tamoyillari bor. Chunonchi, insonning o’z ќoќish-irodasini erkin bildirishi va uni amalga oshirishi; ozchillikning ko’pchillikka bo’ysunishi; davlat va jamiyat boshљaruvida љonun ustivorligi; davlat asosiy organlarining saylab љo’yilishi va ularning saylovchilar oldida ќisob berishi va boshљalar. O’zbekiston demokratik jamiyat љurishda jaќon xalљlari tajribasi sinovidan o’tgan ana shu tamoyillarga

178

asoslandi. Shuningdek, O’zbekiston demokratik, fuљarolik jamiyat љurishda xalљimizning necha ming yillik tarixiy va ma’naviy taraљљiyoti tajribasiga, milliy davlatchiligimiz negizlariga, ma’naviy merosimiz ildizlariga, milliy xususiyatlarimiz va boy an’analarimizga tayanish yo’lini tutdi. O’zbekiston demokratiya rivojining jaќon tajribasi bilan Sharљ xalљlari, xususan o’zbek xalљiga xos bo’lgan ijtimoiy-siyosiy, ma’naviy va xo’jalik ana’nalarini uyђunlashtirish yo’lidan bormoљda.
O’zbekiston shunchaki demokratik jamiyat emas, demokratik odil jamiyat љurish yo’lini tanladi .Adolat va xaљiљatga intilish azaldan xalљimizning muќim fazilatlaridan biri bo’lib kelgan. Adolat ђoyasi mansabdor shaxslarga љo’yiladigan talab va baќoning asosi bo’lgan. Adolat va ќaљiљat goyasi davlatimizning, љonunchilik faoliyatimizning bosh yo’nalishi, demokratik jamiyat љurilishining asosi љilib olindi. Davlatchilik va fuљarolik munosabatlari, meќnat va uy-joy, nafaљa va soliљ, tabiatni muќofaza љilish, ќayotimizning boshљa ќamma jabќalari adolat va ќaљiљatga tayanadi. Ijtimoiy, mulkiy jarayonlar tubdan o’zgarayotgan paytda davlat jamiyatning keskin tabaљalanishiga – oshib-toshib ketgan boylaru kambaђal-љashshoљlarga bo’linib ketishga yo’l љo’ymaslik yo’lini tanladi.
Prezident Islom Karimov adolatli jamiyat barpo etish uchun avvalo, odamlar o’z љobiliyat va eќtiyojlarini to’la namoyon etish va amalga oshirishlari uchun zarur dastlabki imkoniyatlar yaratish lozim deb ta’kidlaydi. Mamlakatimizda bunday imkoniyatlarni vujudga keltirish, uning ќuљuљiy mexanizmini yaratishga katta e’tibor berilmoљda. Ana shunday imkoniyatlar yaratilgandan keyingina ќar bir insonning taљdiri, turmushi uning o’ziga – jamiyatdagi o’rni, meќnat љilish istagiga boђliљ bo’ladi. Ayni paytda O’zbekiston davlati ќalol meќnat љilayotgan ќar bir kishiga o’z oilasini boљish, bilim olish, tibbiy xizmatdan foydalanish, o’zining va љarindosh-uruђlarining љadr-љimmatini ќimoya љilish uchun barobar imkoniyatlar vujudga keltirish yo’lidan bormoљda. O’zbekiston davlati fuљarolarning siyosiy-ijtimoiy va ma’naviy ќayot tarzini erkin tanlab olishini kafolatlaydi. O’zbekiston demokratik isloќatlarni amalga oshirar ekan, fuљarolik jamiyati љurishga intilmoљda. Buning ma’nosi shuki, boshљaruvning turli xil vazifalari bevosita

179

xalљљa topshiriladi, o’zini-o’zi boshљarish organlari rivojlanib boradi. «Fuљarolik jamiyati» va «Jamiyat» tushunchalari aynan bir narsa emas. Jamiyat bu kishilar umumiyligi, davlatning butun belgilarini ќam o’z ichiga oladigan birligi. Fuљarolik jamiyati- bu jamiyatning bir љismi, ќokimiyatning davlat organlari va boshљaruvidan tashљari љismi. Fuљarolik jamiyatining yetuklik darajasi fuљarolarning siyosiy va jamoat tashkilotlariga birlashish darajasi, siyosiy va jamoat tashkilotlarining ta’siri va taraљљiyot darajasi bilan belgilanadi.
Mamlakatimizning fuљarolik jamiyati љurilishi yo’lidan borayotganligini mustaљillik yillarida vujudga kelgan siyosiy partiyalar va ќarakatlar, mazmunan yangilangan ko’plab jamoat tashkilotlarining tashkil topganligi va ularning faoliyati yaљљol ko’rsatmoљda. Fuљarolik jamiyati, - deb yozadi Islom Karimov – ijtimoiy makon. Bu makonda љonun ustuvor bo’lib, u insonning o’zini-o’zi kamol toptirishga mone’lik љilmaydi, aksincha yordam beradi.
Bugun jamiyatni demokratik asosda batamom yangilash imkoniga ega bo’lgan O’zbekiston uni kafolatlashning eng asosiy me’yoriy, ќuљuљiy ќujjati-Konstitusiyasiga ega. O’zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi dunyo miљyosida eng mukammal demokratik konstitutsiyalar safidan o’rin egalladi. Konstitusiya fuљaro, jamiyat va davlat o’rtasidagi o’zaro munosabatlarni oљilona ќal etishda siyosiy jiќatdan rasmiylashtirdi. Konstitusiyaviy me’yorlar va љonunlarning ustuvorligi, inson manfaatini ko’zlab ish yuritilishi mamlakatda barљarorlikning ќuљuљiy jiќatdan ta’minlanishi, fuљarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning asosiy omilidir.
Konstitusiyani ishlab chiљish va uni љabul љilishning o’zi eng zamonaviy demokratik asosda sodir bo’ldi. Uning ќar bir bobi va bandi bir necha bor љayta ko’rildi. Xalљaro darajadagi ekspertlar maslaќati inobatga olindi, barcha meќnat jamoalari va ќududlar umumxalљ muќokamasidan o’tdi. Shu bois, љabul љilingandan buyon uning biron-bir bandi o’z kuchini yo’љotmadi. Bu esa Konstitutsiyamizning jaќon tajribasi, barcha mamlakatlarning konstitutsiyaviy

180

amaliyoti, ќamda eng muќimi, xalљimizning ming yillik demokratik ana’lari va negizlarining e’tiborga olinganligining yaљљol isbotidir.
O’zbekiston mustaљillik yillarida demokratik jamiyatga o’tishning uchta bosљichini bosib o’tdi. Ularning ќar birining xususiyati Prezident I.A.Karimov tomonidan ko’rsatib berildi. Prezident demokratik jamiyat љurish borasidagi vazifalarini «chuљurlashtirish» (1996 yil) «erkinlashtirish» (1999 yil), «Chuљurlashtirish va fuљarolik jamiyati asoslarini shakllantirish» (2003 yil) kabi ђoyalarda belgilab bergan.
Fuљarolik jamiyati - iљtisodiy, ijtimoiy-siyosiy va ma’naviy ќayot soќasiga to’ђri keladigan tushuncha bo’lib, siyosiy partiyalar kasaba uyushmalari, kooperativlar, ishbilarmonlar uyushmalari va boshљalar fuљarolik jamiyatining negizini tashkil etadi. O’zbekistonda «kuchli davlatdan kuchli fuљarolik jamiyati sari» konsepsiyasi amaliyotga tatbiљ etilmoљda. Fuљarolik jamiyati љanchalik taraљљiy topgan bo’lsa, davlatdagi birdamlik barљarorlik va uyђunlik shunchalik mustaќkam bo’ladi.

7-Mavzu Milliy istiqlol g’oyasining bosh maqsadi – Ozod va obod Vatan, erkin va faravon ќayot qurish.
Syeminar mashg’ulotining ukitish tyexnologiyasi

O’quv vaqti 2 soat	Talabalar soni 25-30
O’quv mashg’ulotining shakli.	Bilimlarni shukurlashtirish va kyengaytirish
	buyisha syeminar mashguloti

181

Syeminar ryejasi	1.Ozod va obod Vatan, erkin va faravon ќayot
	qurish – milliy istiqlol mafkurasining bosh
	g’oyasi.
	2. O’zbekiston kelajagi buyuk davlat uning
	mezonlari, shart-sharoitlari va omillari
	3.Yoshlarda ozod va obod Vatan, erkin va
	faravon ќayot qurish tuyg’usini shakllantirishda
	milliy g’oyaning o’rni

O’quv mashg’uloti maqsadi: Talabalarga akliy xujum, insert usulini kullash orkali milliy istiqlol g’oyasining bosh maqsadi – Ozod va obod Vatan, erkin va faravon ќayot qurish haqida tushuncha berish.

Pyedagogik		vazifalar: Mavzuning							O’quv faoliyatining natijalari: Ozod va obod
tub mohiyatidan				kyelib		shiqqan		Vatan, erkin va faravon ќayot qurish – milliy
holda, syeminarsavollarini muayyan								istiqlol mafkurasining bosh g’oyasi. O’zbekiston
qismlarga bo’lish, har bir qismni								kelajagi buyuk davlat uning mezonlari, shart-
o’zaro	mantiqiy				bog’liqlikni			sharoitlari va omillari Yoshlarda ozod va obod
ta’minlash,			oshib			byerish,		Vatan, erkin va faravon ќayot qurish tuyg’usini
tushuntirish,		shakllantirish. Darslik							shakllantirishda milliy g’oyaning o’rni oshib
bilan	ishlash kunikmalarini						xosil	byeriladi, ta’riflar va sharhlar beriladi
kilish.Matyerialni				taxlil		kilish va
tizimlashtirish					kunikmalarini
shakllantirish
Ta’lim usullari va tyexnikasi								Muloqot, aqliy hujum, Muammoli vaziyat
O’quv	faoliyatining				tashkil		qilish	Jamoa, guruhlarda ishlash.
shakllari.
Ta’lim vositalari.								Doska, bur, darslik, ko’rgazmali qurollar.
Monitoring va baholash								Og’zaki nazorat savol- javob, ryeyting tizimi
								asosida baholash