Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti sh. A. Aminjonov, E. N. Nuritdinnov

Ontogenez jarayonida asab tizimi turli bo‘limlarining shakllanishi

YAngi tug‘ilgan chaqaloq orqa miyasining vazni 3-4 g va uzunligi 14-16 sm bo‘ladi. Bosh miyasi taxminan 400 g bo‘ladi. Dastlabki 3 yilda miya to‘qimalarning jadal o‘sishi kuzatiladi va dastlabki ikki yil mobaynida o‘sishda orqa miyani keyinda qoldiradi. Keyiichalik orqa miya bosh miyadan tezroq o‘sadi. Bosh miya tez orada katta odam miyasiga ikii o‘lchamlarga ega bo‘ladi. 3 oylikda uning vazni ikki baravar oshadi, 3 yoshda uch baravar oshadi va 4 yoshda taxminan 1200 g ga etadi. Tug‘ilgan davrdan boshlab katta bo‘lgo‘ncha (20 yoshga to‘lguncha) orqa miyaning vazni 8 marta, bosh miyaniki 4 marta ortadi.

Uzunchoq miya va ko‘prikcha yadrolari tug‘ilish vaqtiga kelib shakllanib bo‘ladi va 7 yoshda ularning etilishi, asosan tugallandi, miya bu bo‘limlarning tuzilishi katta odamnikidan farq qilmaydi.
YAngi tug‘ilgan chaqalokning o‘rta miyasi ham tuzilishiga ko‘ra katta odamnikiga o‘xshaydi. Kalla suyagi, miya nervlarining yadrolari yaxshi rivojlangan. Boshqa nerv markazlarining yadrolari xam, rivojlanish jixatidan bir xil bo‘lmasa-da, mavjud bo‘ladi. CHunonchi, qizil yadro neyronlari pigmentatsiyasi 2 yoshdan boshlanadi va 4 yoshga kelib tugallanadi. Qora substantsiyaniki 3 yoshdan 1b yoshgacha davom etadi.
Miyacha tuzilmasining shakllanishi tugilishdan keyin juda tez boradi. Bir yoshda uning vazni to‘rt marta ortadi, 3 yoshda katta odam miyachasi o‘lchamlariga mos keladi va 7-8 yoshga kelib, jadal rivojlanish jarayoni tugallanadi. YAngi tug‘ilgan chaqaloqda oraliq miya yadrolarining kattagina qismi yaxshi rivojlangan bo‘ladi. Ularning rivojlanishi va tabaqalanishi 17 yoshgacha davom etadi.
Gipotalamus yadrolari 3 yoshga borib etiladi. Bazal yadrolari dastlabki ikki yilda jadal o‘sadi va bu vaqt ichida ular to‘qimasining massasi ikki baravar ortadi.
Vegetativ nerv sistemasining rivojlanishi bolada harakat funktsiyalarining rivojlanishi bilan chambarchas bog‘liq bo‘lib 12-14 yoshga kelib katta yoshli odamdagi darajaga etadi.