Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti jismoniy madaniyat fakulteti

Kasb-mexnat turiga ko’ra sutkalik energiya sarfi 
Kasb-mexnat turi 
Ish jarayon i 
Sutkalik 
energiya sarfi 
O
2
uzlash-
tirilishi, (l/min) 
Energiya sarfi, 
(kkal/min) 
1. Mexanizasiyalashmagan ogir 
mexnat kilish 
1-3 
5-15 
4500-5000 
2.Qisman 
mexanizasiya-
lashtirilgan 
yoki 
mexa-
nizasiyalashtirilmagan 
o’rtacha 
mexnat qilish 
0,5-1,5 
2,5-7,5 
3500-4500 
3. 
Mexanizasiyalashtirilgan 
mexnat 
qilish 
yoki 
mexanizasiyalashtirilmagan 
yengil mehnat qilish 
0,3-0,5 
1,5-2,5 
3200-3500 
4. Aqliy mexnat 
0,2-0,4 
1.0-2,0 
3000-3200 
Jismoniy tarbiya mashqlari va sport bilan shug’ullanishda ularning davom 
etishi va quvvatiga qarab asosiy almashinuvga qo’shimcha holda energiya 
sarflanadi, bu qo’yidagi jadvalda o’z ifodasini topgan: 

---

23 
Ba’zi bir jismoniy mashqlarni bajarishda energiya sarfi 
 
Mashq turi Asosiy 
almashinuvga 
qo’shimcha 
energiya 
sarfi, 
(kkal) 
Mashq turi 
Asosiy 
almashinuvga 
ko’shimcha 
energiya 
sarfi, 
(kkal) 
Yugurish 
(m) 100 
18 
50 km 
3600 
200 
25 
Konkida yugurish 500 m 
35 
1 
2 
3 
4 
800 
60 
1500 m 
65 
1500 
100 
5000 m 
200 
3000 
210 
Suzish(m) 100 
50 
5000 
310 
200 
80 
10000 
530 
400 
150 
42 km 195 m 
2300 
1500 
500 
Chan
щ
da chopish 10 km 
30 km 
1800 
Bajariladigan jismoniy mashqlar vaqt nuqtai nazaridan qisqa bo’lganligi 
uchun energiya sarfi uncha ko’p bo’lmasdan, ko’rinib turganidek, ko’pi bilan 
4500-5000 kkal. ni tashkil qiladi, faqat ayrim hollardagina bu ko’rsatkich 600 kkal. 
ga yetadi. 
Jismoniy ish bajarishda sarflangan energiyaning hammasi ham foydali ishga 
o’tavermaydi, uning asosiy qismi issiqlik energiyasiga aylanadi. Hosil bo’lgan 
umumiy energiyaning aynan mexanik ish uchun sarflangan qismi foydali ish 

---

24 
koeffisiyenti yoki ishning mexanik effekti deyiladi va u odamda 29-30% dan 
oshmaydi. U odatda ushbu formula bilan ifodalanadi: 
е
-
С
100
-
А
ти)
коэффициен
(фойдали
=
ФИК
bu yerda, A — mexanik ish uchun sarflangan energiya; C - umumiy 
energiya sarfi; e - tinch paytda shu ish bajarilishi uchun ketgan vaqtga teng vaqt 
ichida sarflangan energiya. Jismoniy mashqlar ichida kam FIK ning bo’lgani bu 
so’zishdir. 

---

25