Alisher navoiy nom idagi samarqand davlat um versiteti a bdu r ash id a b d u r a h m o n o V

Birinchi parcha:
О 'zik meni kuchayur,
Tun-kun tump yig ‘layu.
Ко 'rdi ко ‘zum tavraqin,
Yurti qalip ag 'layu. III. 2 75
Elkin bo 'lup barduqi,
Ко 'nglum angar bag 'layu.
Qaldim erinch qadg'uqa,
Ishim uzu yig'layu.III. 324
Sevgim mening kuchayur.
Kecha-kunduz yig 'layman.
Ко ‘rdi ко ‘zim ketganin,
Yurt da yolg ‘iz qolgayman.
Seviklim ketdi uzoq,
Ко 'nglim unga bog ‘layman
Qoldim chuqur qayg ‘uda,
Uzzu kunlcir yig ‘layman.
Ikkinchi parcha:
Bardi ко 'zum yaruqi,
Aldi о ‘zum qo 'nuqi.
Qandci erinch qaniqi
Emdi о 'zin uzg 'urur.I. 81
Ketdi ко zimning nuri,
U bilan tanam ruhi.
Qciyda ekan sevganim,
Kechalari у о
V/ 
uyqu.

---

О 'zik meni qumitti
Saqinch menga yumitti.
Ко ‘nglum angar emitti,
Yuzum mening sarg ‘arur.
I. 99
Ко ‘nglum angar qaynayu,
Ichtin angar о ‘ynayu.
Keldi menga bo ‘ynayu.
Uynab meni arg ‘arur. I. 230
Ко ‘rdi meni emlayu,
Baqti menga imlayu.
Qaldim ко ‘ngul to ‘mliyu,
Qadg и meni turg ‘urur.
III. 310
Sevgi dardi qo ‘ymaydi,
Sog ‘inch у ana qiynaydi.
Ко 'nglim unga to ‘ymaydi,
Yuzim mening sarg ‘ayur.
Ко ‘nglim unga qaynaydi.
Yuraklarim о ‘ynaydi,
Endi kelib bag ‘rimga,
Hordirmayin qo ‘ymaydi.
Ко ‘rdi meni, emladi,
Boqdi menga, imladi.
Qoldi ко 'nglim, to ‘ngladi,
Qayg ‘u meni yaralar.
0 ‘rxun-Enasoy toshbitiklarida ham yig‘i-yo‘qlovlar ruhi 
yetakchi o'rinda turadi. Bitiklardagi yig‘i-yo‘qlovlami ifoda 
usuliga k o 'r a ikkiga ajratish mum kin:
1. Yig‘i-yo‘qlov vafot etgan shaxsning o ‘zi tilida bayon 
etiladi {Enasoy bitiklari asosan shunday xususiyatga ega).
2. Y ig ‘i-yo‘qlov yig'ichi, y a ’m vafot etgan shaxsning 
qarindosh-urug'lari tom onidan bayon etiladi («Kul tegin 
bitigi»).
Q u y id a E n aso y b itik la rid a n k eltirilayo tg an Chiksin 
yig‘isi vafot etgan shaxsning alamli faryodidir. O i g a n shaxs 
ham, yig‘ichi ham Chiksin bo'lib, yig‘i-yo‘qlov ham uning 
tilidan bayon etilgan.
A vlodlarim, sizlardan ayrildim,
Oh, uydagi xonzodalarimdan ayrildim.
Sakkiz о ‘g ‘limdan ayrildim- ey,
Xoqonim, elim xizmcitidci bo ‘/dim,
333

---

Dono hukmdorimga xizm at qildim,
Do ‘stlarimga xizm at qildim,
Bu men uchun sharafdir.
Xoqonim uchun
Bilga Chiqshan xoqoniga xizm at qildim.
Ey xalqim,
Yigitlik sharafim uchun
Davlatimga xizm at qildim.
Endi ajoyib do ‘stlarimdan ayrildim.
Bu mangu toshimdir.
Men alamli Chiksmman.
Y ig‘i-yo‘qlovning bu shaklida h ay o td an k o ‘z yumgan 
kishining tarjimai holi bayon etiladi. H ayotdan, qarindosh- 
u r u g ‘laridan, orzu-um idlaridan ajralish o i g a n shaxsning 
alamli iztiroblariga aylangan.
T O ‘R T L IK
« D ev o n u lug‘otit tu rk » orqali bizgacha yetib kelgan 
qadimgi she’riy asarlarning bandlanishi t o ‘rt misralikdir. 
T u rk iy ad ab iy o td ag i t o ‘rt misralik s h e ’r va bandi t o ‘rt 
misralik b o 'lg an she’rlar o ‘rtasida o ‘ziga xos tafovut bor, 
albatta. Tugal m azm unni ifodalagan t o ‘rt tnisrali she’rlar 
S h arq a d a b iy o tid a ru b o iy deb ataladi. D e v o n d a p and- 
nasihat ruhidagi quyidagi t o ‘rtlik keltirilgan: