Alisher navoiy nom idagi samarqand davlat um versiteti a bdu r ash id a b d u r a h m o n o V



Download 7,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/190
Sana16.03.2022
Hajmi7,93 Mb.
#496288
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   190
Bog'liq
abdurashid abdurahmonov turkiy adabiyotning qadimgi davri

yuritilgan. Qadimgi turkiylarning hayoti K teziy (miloddan
avvalgi V -IV a sr), Xares M itilenskiy (miloddan avvalgi IV
asr), Polien (miloddan avvalgi II asr), Strabon (miloddan
avvalgi I asr), Diodor (miloddan avvalgi I asr) va boshqa
antik tarixchilarning kitoblarida yoritilgan, rivoyat hamda
afsona lari keltirilgan.
T a r ix d a « tu r k » s o 'z i bir q a vm g a m a n su b k o 'p la b
xalqlarning um umiy nomi sifatida shakllandi. V asrga doir
x i t o y m a n b a la rid a « tu r k » s o 'z i tu r o n lik la r , tu r k la r
ma nolarida qo llanilgan. Bu so ‘z ot ma 'nosida kelsa «kuch -
quvvat», sifat vazifasida kelsa «kuchli, quvvatli» ma ’nosini
bergan. Bundan tashqari, и «уetuk», «bilimdon», «dono» kabi
tushunchalarni ham ifodalaydi. Eramizgacha Turk xoqonligi
ka tta hududda hukm ronlik qilgan. VII-11 asrlarda Janubiv
Sibiri, Enasoy (Enasoy) va Irtish daryosi bo'ylari, hozirgi
M ojariston, ( V engriya), C h exiya va Slovakiva. Hcizar
dengizi bo'ylari, Eron. Iraq, Suriyci va Turkiya davlatlari
7


о ‘rnida sak-iskit imperiyasi barpu bo 'Igan. Qadimgi turkiylar
yashaydigan hududlar Sharq m anbalarida Turon

yunon
ta rixch ila rin in g kito b la rid a esa S k ifiy a m a m la k a ti deb
yuritilgan.
Turkiy xalqlar og 'zaki ijodining qadimgi davrlarini tiklash
va о 'rganish uchun yetarli asoslar bor.
I. Ijtim oiy-siyosiy aloqalar, tildagiso'z, ibora va atamalar,
diniy tushuncha, tafakkurlam ing yaqinligi hamda bir xilligi
jihatidan antik davrdagi ayrim xalqlarning m adaniyati va
adabiyotida turkiy larga xos um umiy tipologik yaqinliklar bor.
Sh u nu q tai nazardan qaraganda, m iloddan avvalgi uch
minginchi yillarda Kichik Osiyoda yashagan shum erlam ing
diniy tasavvurlari, tili va adabiy qarashlarida m ushtaraklik
seziladi. Yoki hozirgi O 'zbekiston hududidci islomga qadar
m esopatam iyaliklarning qishloqlari bo'lganligi to'g'risida
ara b ta r ix c h ila r i y o z ib q o ld irg a n m a ’lu m o tla r h a m
qimmatlidir.
II. E n g q a d im g i d a v rla rd a n islo m g a c h a y a sh a g a n
tarixchilarning asarlaridci turkiylarning ajdodlari - iskit,
k im m e r, sa k, m a ssa g e t va bosh qa q a vm la rn in g ta r ix
maydoniga kelishi, orzu-umidlari, qahramonligi va turli x il
turmush urinishlari haqida saqlangan barchci asotirlar, afsona
va rivo ya tla r tu rk iy la rg a m ansub m illa tla r uchun teng
darajada xizm at qiladigan adabiy yodgorliklardir.
III. A n tik davr adabiyoti, jumladan, yunon adabiyotida
tu r k iy x a lq la r h a y o ti y o r itilg a n asa rla r ham m avjud.
S h u n in g d e k, bu a d a b iy о tda tu r k iy x a lq la r to m o n id a n
yaratilgan rivoyat hamda afsonalardan ham foydalanish y o k i
turkiy adabiy syujetlam ing ко 'chib о ‘tishian ’ancdariseziladi.
H a tto y irik eposlarning bir x il syujetga ( «Odisseya» va
«Alpom ish») egaligiyoki turkiy qavmlar о 'rtasida Prom etey
to'g'risida m avjud adabiy syujetlar yunon adabiyotida turli
adabiy jan r lar dagi asarlar yaratilishiga asos bo 'lishi qadimgi
xalqlar adabiy otini qiyosiy о 'rganish m asalasini о 'rtaga
qo 'yadi.
IV. H ar bir xalqning о 'ziga x o s shakllanish ja r ay oni
mavjud. Turkiy qavmlarning ham bir necha millat sifatida
shakllanishi aynan shunday xususiyatga ega. Qadimgi X itoy
yilnomalari, О 'rxun yodgorliklari, Rashididdi lining «Jome
'
8



Download 7,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   190




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish