Али Ҳасанов геосиёсат озарбайжончадан Бобохон муҳаммад шариф таржимаси Тошкент

 Этник интеграция назарияси
– Этник интеграцияга интилиш 
паславянчилик, 
пантуркчилик, 
панарабчилик, 
панисломизм 
назарияларини яратишда намоѐн бўлди. Лев Гумилевнинг фикрича, 
географик шароитнинг ранг-баранглиги вазиятида Евроосиѐ 
халқлари учун бирлашиш ажралишдан кўра ҳамиша фойдали 
бўлган. 
Дезинтеграция 
куч 
ва 
қаршилик 
ҳаракатининг 
заифлашишига сабабчи бўлади. Анъанавий Ғарб ва Шарқ 
бўлиниши 
– 
негизида 
роман-герман 
дунѐси 
турадиган 
евромарказчиликнинг натижасидир. Бу дунѐ католик черкови 
томонидан мафкуравий жиҳатдан бирлаштирилгандир. 
Этноцентризм (этномарказчилик)
– Жаҳон тараққиѐтида у 
ѐки бу цивилизация (масалан, хитой марказчилиги ва 
евромарказчилик) марказий ўрин эгаллашини асослайдиган 
концепция. Этноцентризм ва миллатчилик маданий, суперэтник 
алоқаларни 
сусайтиради 
ва 
ғайриғарб 
мамлакатларининг 
ғарблашувига шароит яратиб беради. 
Ядровий тенглик
– АҚШ ва СССР ядро кучларининг 
тахминан тенглиги. Бу тенглик ҳолати 1970 йиллар бошида 
шаклланган эди. 
Ядро қуроли воситасида тийиш
– Бу доктринага мувофиқ, 
эҳтимол тутилган босқинчини тийиш ва чўчитишда, жаҳон 
урушининг олдини олиш ва халқаро барқарорликни сақлашда ядро 
қуроли ҳал қилувчи омил бўлиб хизмат қилади. Бу доктрина ядро 
қуроли пайдо бўлиши муносабати билан АҚШда ишлаб чиқилган 
ҳамда НАТО ва Варшава Шартномаси ҳарбий-сиѐсий блоклари 
орасидаги муносабатларни ўн йиллар олдин белгилаб берган эди. 
Ялта (Қрим) конференцияси (1945 йил 4-11 февраль) 
– 
Иккинчи Жаҳон уруши вақтида АҚШ, СССР ва Буюк Британия 
ҳукумат бошлиқларининг иккинчи учрашуви. Конференцияда 
иттифоқчиларнинг Германияга нисбатан умумий мақсадлари эълон 
этилди, Польша ва Югославия, СССРнинг Японияга қарши урушда 
иштироки масалалари ва Курил оролларини СССРга бериш 
шартлари муҳокама этилди. Ялта конференциясида янги дунѐ 
тартиботига асос солинди. Бу дунѐ тартиботи Совет Иттифоқи 
қулагунга қадар яшади. 

---

511 
Ялта сулҳи
– Иттифоқчиларнинг Германия, Италия ва Япония 
устидан ғалабасидан кейин юзага келган жаҳон тартиботи (қаранг: 
Ялта конференцияси).