Al bukhari university asadbek Axmedov

Muammoni hal qilish




2-shakl. Sinovda baholanishi kerak boʻlgan domenlar.

YOZMA IFODALASH

18. 
    Yozma ish ham maktab kontekstida, ham uning tashqarisida kreativ ifodalashning tabiiy vositasidir. Yozuvchilik bolalarning aqliy va omala
    

so

ta

a
koʻnikmalarini takomillashtirishda muhim oʻrin tutadi (Tompkins, 1982 [106]). Ravon yozuvchilik mantiqiy izchillikni talab etadi. Ijodkor yozuvchi insonlarni uning xayolotini anglashga va unga ishonishga chaqiradi. Bu esa yozuvchi detal va izchillikka urgʻu berishini taqozo etadi. Masalan, hatto jinlar va oʻzga sayyoraliklar haqidagi xayolotga asoslangan hikoyalarda ham ichki mantiqiylik boʻlishi, muallif yaratgan dunyo ichida maʼno boʻlishi kerak.

Bu turdagi yozma kreativ ifoda oʻquvchi- larga butun hayotida kerak boʻladigan sama- rali muomala (kommu- nikatsiya)ning tamal qoidalarini anglash va oʻzlashtirish imkonini beradi.

19. 
    Yozuvchilik bilan shugʻullanayotgan in- sonlar yozuvchilik mahorati va jarayoni borasida tafakkur qiladilar, oʻz ishidan kutilgan natijalarni aniqlab oladilar va boshqalarning matniga ijodiy munosabat bildiradilar (Carter, 2001 [107]). Ushbu qadamlar oʻquvchi uchun intellektual va emotsiyonal rivojlanishning yangi qirralarini ochishi, oʻzlarini va atrof-muhitni yaxshiroq anglashga yordam berishi mumkin (Essex, 1996 [108]). Ustiga-ustak, ijodiy yozuvchilik faqat adabiyot janri bilan kifoyalanib qolishi shart
    

emas, hujjatli nasr ham ijodiy boʻlishi mumkin.

20. 
    Kognitiv testda, o‘quvchilar oʻz xayolotini yozma ravishda ifodalay olish qobiliyatini namoyon qilishi kerak. Bunda ular yozma muomalani turli auditoriya uchun tushunarli va oʻziga xosligini namoyon qiladigan tarzda qoida va tartiblarga amal qilishi lozim. Yozma ifodalash sohasi uchun bir qator test shakllari ishlab chiqilgan. Oʻquvchilarga beriladigan vazifalarda: ochiq va xayoliy yozma ish (buni tekshiruvchilar inson boʻlgani bois, hajm cheklovi mavjud); sarlavhasini tanlash kerak boʻlgan rasm kabi turli yozma formatlarga gʻoya berish; boshqalarning (testda taqdim etiladigan) yozma ishini ijodiy takomillashtirish talab etiladi.