Актуальные научные исследования в современном мире iscience. In. Ua

«MODERN SCIENTIFIC CHALLENGES AND TRENDS»
 
SCIENCECENTRUM.PL 
ISSUE 3 
ISBN 978-83-949403-3-1 
76
Bilməliyik ki, milli mənliyin təməli məhz ibtidai sinifdə qoyulur. Azərbaycan 
dilinin, ədəbiyyatının, tarixinin, elminin, adət-ənənələrinin öyrənilməsi əsas 
götürülür. Ümumbəşəri dəyərlər, ayrı-ayrı xalqların mədəniyyəti şüurlu şəkildə 
mənimsənilir. 
I-
IV siniflərə aid olan tədris planı şagirdlərə imkan verir ki, onlar öz 
qabiliyyətlərini istədikləri sahədə inkişaf etdirsinlər. Bu sahələr riyaziyyat, musiqi, dil, 
təsviri incəsənət, idman və s. sahələr ola bilər. Eləcə də, ibtidai sinif şagirdləri üçün 
müxtəlif dərsdənkənar məşğələlər də təşkil olunur. Sinif müəllimi şagirdlərin maraq 
və meyllərini, istəklərini, tələbatlarını nəzərə almalı və onların dərsdənkənar 
məşğələlərinə istiqamət verməlidir. 
İbtidai təhsil hər hansısa qüsurlu uşağa da şamil edilir. Bu əqli, zehni yaxud 
fiziki qüsur ola bilər. 
Sinif müəllimi fəaliyyətinin məqsədini, ölkəmiz, xalqımız və dövlətimiz üçün 
ideoloji əhəmiyyətini dərk edən, bu məqsədi həyata keçirməyin pedaqoji yollarını 
bildiyi halda onun müəllim kimi uğur qazanmasını qaçılmaz edir. 
İbtidai sinif müəllimi təlim-tərbiyə verdiyi uşaqlar haqqında daha çox 
məlumat əldə etmək məqsədilə müxtəlif tədqiqatlar aparır. Elmi təhlilin 
obyektivliyini, məntiqliyini, sistemliliyi və ardıcılığını gözləmək lazımdır. Bu şəraitdə 
əldə olunan nəticələrə əsaslanıb düzgün pedaqoji qərar qəbul etmək olar [1, 25]. 
İbtidai təhsilin məzmununa təsadüfi biliklər daxil edilmir. Biliklər araşdırılır, 
strateji məqsədə xidmət edən milli və ümumbəşəri dəyərlər seçilir, tərbiyə xarakterli 
biliklər, bacarıq və vərdişlər dərsliklərə daxil edilir. Bu bilik və bacarıqlar şagirdlərdə 
istənilən keyfiyyətləri mexaniki şəkildə formalaşdımır. Burada müəllimin üzərinə 
böyük bir iş düşür. Məhz müəllim tədris zamanı dərslikdəki və dərsdə olan tərbiyə 
inkanlarını tədris zamanı həyata keçirir. 
İbtidai təhsil sosial-iqtisadi həyatın tərkib hissəsidir. Belə ki, ibtidai məktəbdə 
dörd il ərzində öyrənilən tərbiyə və psixoloji inkişaf şəraiti olan, təlimin zəruri şərti, 
təlimin gedişi, təlimin nəticəsi kimi əks olunan biliklərin, bacarıq və vərdişlərin, eləcə 
də mənəvi keyiyyətlərin toplusudur. 
Tərbiyə ibtidai təhsilin ayrılmaz hissəsidir.Sinif müəllimi anlamalıdır ki, dərs 
zamanı şagirdlərə aşıladığı mənəvi dəyərlər və dərsdənkənar təşkil etdiyi müxtəlif
tədbirlərdə formalaşdırdığı mənəvi keyfiyyətlər bir məqsədə xidmət edir ki, o da 
şagirdlərdə bir-birinə dayaq olmaq, bir-birini tamamlamaq, yoldaşlarının fikirlərinə 
hörmətlə yanaşmaq, əməkdaşlıq, dostluq və s. kimi xüsusiyyətlər formalaşdırır. 
İbtidai siniflərdə təşkil olunan dərslərdə geniş imkanlar mövcuddur. Belə ki, 
dərslərin təhlili gostərir ki, dərsdə istər tərbiyəvi, istərsədə vətənpərvərlik və s. 
mövzuların aşılanması müəllimin fərdi yaradıcılıq qabiliyyətindən irəli gəlir. Müəllim 
nə qədər yaradıcı olarsa dərsi bir o qədər maraqlı, faydalı məlumatlarla zəngin, 
nümunəvi təşkil olunmuş olar. 
Təhsil təlimdən ayrılmazdır. Təhsil məzmunu təlim üçün zəruri şərtdir. 
Məsələn ibtidai məktəbdə təlim işinə başlamaq üçün tədris planının, tədris planı 
əsasında tədris proqramlarının və tədris proqramlarına uyğun dərsliklər olması 
olduqca vacibdir. Təhsilin məzmununu təşkil edən tədris planı, tədris proqramı və 
dərsliklər hazır olduqdan sonra təlim işinə başlamaq olar. Beləliklə, təhsilin 
məzmunu təlimin təşkili üçün vacibdir. 

---