BHXS (IAS) 36 “Aktivlarning qadrsizlanishi” Tayyorladi:Komiljanov Diyorbek
BHXS (IAS) 36 standartining
maqsadi
BHXS 36 nimalarni hisobga
olish uchun qo'llaniladi
Mazkur standart qanday
holatlarda qo'llanilmaydi
Reja:
BHXS (IAS) 36 standartining
maqsadi
1 BHXS (IAS) 36 standartining maqsadi Aktiv uning balans qiymati aktivdan foydalanish yoki uni sotish orqali
qoplanadigan summadan oshsa, ushbu aktiv o’zining qoplanadigan qiymatidan ortiq
summada hisobga olingan bo’ladi.
Agarda ushbu holat yuz bersa, aktiv qadrsizlangan
deb hisoblanadi va mazkur Standart tadbirkorlik sub’ektidan qadrsizlanish zararini
tan olishni talab etadi. Ushbu Standart tadbirkorlik sub’ekti qadrsizlanish zararini
qachon qayta tiklashi kerakligini hamda ochib berilishi lozim bo’lgan ma’lumotlarni
belgilaydi.
Mazkur Standartning maqsadi tadbirkorlik sub’ekti tomonidan qo’llaniladigan
shunday tartiblarni belgilashdan iboratki, bunda uning aktivlari ularning
qoplanadiganqoplanadigan qiymatdan ortiq bo’lmagan summada hisobga olinganligi
ta’minlanadi.
Aktiv qadrsizlangan bo’ladi, qachonki uning balans qiymati uning qoplanadigan qiymatdan oshsa. Agarda ushbu ishoralardan biri mavjud bo’lsa, tadbirkorlik sub’ektidan qoplanadigan qiymatning rasmiy baholanishini aniqlash
talab etiladi. Standart tadbirkorlik sub’ektidan qoplanadigan qiymatning rasmiy baholanishini aniqlashni talab etmaydi, agarda qadrsizlanish zararining hech qanday
ishorasi mavjud bo’lmasa
BHXS 36 nimalarni hisobga
olish uchun qo'llaniladi
2 tovar-moddiy zahiralar
qurilish shartnomalaridan yuzaga keladigan aktivlar
muddati kechiktirilgan soliq aktivlari
xodimlarga haqlarni to’lashdan yuzaga keladigan aktivlar
Mazkur standart quyidagilardan tashqari barcha aktivlarning qadrsizlanishini hisobga olishda qo’llanilishi lozim: MHXS 9 «Moliyaviy instrumentlar» ning qo’llash doirasida bo’lgan
moliyaviy aktivlar;
haqqoniy qiymatda baholangan investitsion mulk
MHXS 4 «Sug’urta shartnomalari» ning qo’llash doirasidagi sug’urta
shartnomalari ostida sug’urtalovchining shartnomaviy huquqlaridan yuzaga keladigan
muddati kechiktirilgan sotib olish xarajatlari va nomoddiy aktivlar
MHXS 5 “Sotish uchun mo’ljallangan uzoq muddatli aktivlar va davom
ettirilmaydigan faoliyat” ga muvofiq sotishga mo’ljallangan sifatida tasniflangan
uzoq muddatli aktivlar
Mazkur standart quyidagilardan tashqari barcha aktivlarning qadrsizlanishini hisobga olishda qo’llanilishi lozim: chiqib ketish xarajatlari chegirilgandagi haqqoniy qiymatda baholangan va
qishloq xo’jaligi faoliyatiga tegishli biologik aktivlar
Mazkur standart qanday holatlarda
qollanilmaydi
3 Mazkur standart qanday holatlarda qollanilmaydi
Mazkur Standart tovar-moddiy zahiralarga, qurilish shartnomalaridan yuzaga keladigan aktivlarga, muddati kechiktirilgan soliq aktivlariga, xodimlarga haqlarni to’lashdan yuzaga keladigan aktivlarga, yoki sotishga mo’ljallangan sifatida tasniflangan (yoki sotishga mo’ljallangan sifatida tasniflangan chiqib ketish guruhlariga kiritilgan) aktivlarga nisbatan qo’llanilmaydi, chunki ushbu aktivlar uchun o’rinli bo’lgan joriy MHXSlar ushbu aktivlarni tan olish va baholashga nisbatan talablarni qamrab oladi.
MHXS 10 «Jamlangan moliyaviy hisobotlar» da ta’riflangan sho’’ba
tadbirkorlik sub’ektlari
MHXS 28 «Qaram tadbirkorlik sub’ektlari va qo’shma korxonalardagi
investitsiyalar» da ta’riflangan qaram tadbirkorlik sub’ektlari;
MHXS 11 «Birgalikdagi faoliyat bo’yicha kelishuvlar» da ta’riflangan
qo’shma korxonalar
Mazkur Standart quyidagicha tasniflangan moliyaviy aktivlarga nisbatan qo'llanilmaydi Mazkur Standart MHXS 9 ning qo’llash doirasida bo’lgan moliyaviy aktivlarga, BHXS 40 ning qo’llash doirasidagi haqqoniy qiymatda baholangan investitsion mulkka, yoki BHXS 41 ning qo’llash doirasidagi chiqib ketish xarajatlari chegirilgandagi haqqoniy qiymatda baholangan va qishloq xo’jaligi faoliyatiga tegishli biologik aktivlarga nisbatan qo’llanilmaydi. Biroq, mazkur Standart MHXS 16 «Asosiy vositalar» va MHXS 38 «Nomoddiy aktivlar» dagi qayta baholash modeli kabi boshqa Standartlarga muvofiq qayta baholangan qiymatda (ya’ni har qanday keyingi jamg’arilgan eskirish summasi va keyingi yig’ilgan qadrsizlanish zararlari chegirilgan holda qayta baholash sanasidagi haqqoniy qiymatda) hisobga olingan aktivlarga nisbatan qo’llaniladi. Aktivning haqqoniy qiymati bilan uning chiqib ketish xarajatlari chegirilgandagi haqqoniy qiymati o’rtasidagi yagona farq aktivning chiqib ketishiga tegishli bevosita qo’shimcha xarajatlardir.
Agarda chiqib ketish xarajatlari sezilarsiz bo’lsa, qayta baholangan
aktivning qoplanadigan qiymat uning qayta baholangan qiymatiga yaqinroq, yoki undan ko’proq, bo’ladi. Bunday holatda, qayta baholash talablari qo’llanilgandan so’ng, qayta baholangan aktiv qadrsizlangan bo’lish ehtimoli mavjud emas va qoplanadigan qiymatning baholanishi shart emas.
Agarda chiqib ketish xarajatlari sezilarsiz bo’lmasa, qayta baholangan aktivning chiqib ketish xarajatlari chegirilgandagi haqqoniy qiymati uning haqqoniy qiymatidan kamroq bo’ladi. Shu tufayli, qayta baholangan aktiv qadrsizlanadi, agarda uning foydalanishdagi qiymati uning qayta baholangan qiymatidan kamroq bo’lsa. Bunday holatda, qayta baholash talablari qo’llanilgandan so’ng, tadbirkorlik sub’ekti ushbu Standartni aktiv qadrsizlangan bo’lishi mumkinligini aniqlash uchun qo’llaydi.
Etiboringiz uchun rahmat
