Ajratish va konsentrlash usullarining analizda ishlatilishi

Mikrotarkibiy qismlarni aniqlash, asosan ikki masalaga qaratilishi mumkun.

• Mikrotarkibiy qismlarni aniqlash, asosan ikki masalaga qaratilishi mumkun.
• 1. Asosiy tarkibiy qismlarmiqtorini kam massa yoki hajmdagi namunalardan aniqlash;
• 2. Kam miqdordagi moddani massasi yoki hajmi ancha katta bo’lgannamunalardan aniqlash.
• Birinchi masalani hal qilish uchun ultramikroanaliz usullari,jumladan,ultramikrokimyoviy tahlil ishlatilishi mumkin. Unda moddaning massasi mikrotarozilarda o’lchanadi,cho’kmalar mikroskop yordamida kuzatiladi.Eritmalarning hajmi mikrobyuretka va mikropipetkalar yordamida o’lchanadi.Ikkinchi masalani hal qil;ish uchun tekshiriladigan modda konsentrlanadi,aks holda uni ajratish,toppish va aniqlashning iloji bo’lmaydi.

• KONSENTRLASH

• MUTLAQ
• (ABSOLYUT)

• NISBIY

• Mutloq konsenterlashda aniqlanadigan mikrotarkibiy qism ko’p hajmdan kam hajmga o’tkaziladi.
• Nisbiy konsentrlashda mikrotarkibiy qismning mikrotarkibiy qismdan ajratilishi natijasida mikrotarkibiy qism konsentratsiyasining makrotarkibiy qism konsentsatsiyasiga nisbati ortadi. Konsentrlash doimo ajratish bilan bog’liq bo’ladi,shuning uchun ham barcha ajratish usullari konsentrlashda ishlatiladi.

• ZONALAB
• SUYULTIRISH

• FLOTATSIYA

• XROMA-
• TOGRAFIYA

• EKISTRAKSIYA

• HAYDASH

• ELIKTROLIZ

• BIRGALASHIB
• CHO’KISH

• CHO’KTIRISH

• KONSENTLASH
• USULLARI

• Har qanday ajratish va konsenterlash topish va aniqlash bilan bog’liq bo’lganligi uchun u gravimetriya, titrimetriya va boshqa aniqlash usullari bilan tugaydi. Bunday usullar deb gibrit usullar deb ataladi . Aytib o’tilgan konsentrlash usullaridan qaysi birini tanlash masalasi juda muhim. Bu masalani hal qilish tekshiriladigan ob’yektning tabiati, uning kimyoviy tarkibi ,moddani aniqlash uchun qo’llanilishi ko’zda tutilgan usul, tahlilning qancha cho’zilishi, lobaratoriya sharoitida mavjud bo’lgan asbob va jihozlar, reaktiv va erituvchilar singarlarga
• bog’liq.

• Ba’zan bir necha usuldan ketma-ket foydalanishi mumkin. Odatda konsentirlash gruppaga bo’lib yoki ayrim-ayrim olib boriladi. Gruppaga bo’lib konsentrlishda bir amal davomida bir necha mikrotarkibiy qism ajratiadi. Ayrim –ayrim konsentrda tekshiriladigan ob’yekt tarkibidagi moddalardan bittasi –aniqlanadigani konsentrlanadi. Konsentrlashda boshqa tarkibiy qismlar, ya’ni negiz yo’qotish yoki mikrotarkibiy qism ajratilishi mumkin. Moddalarni ajratish va konsentrlashda taqsimlanish qonunlaridan foydalaniladi.

• Taqsimlanish qonuniga ko’ra o’zgarmas haroratda muvozanat vaqtida erigan modda aktivligining birinchi va ikkinchi fazalardagi nisbati doimiy son bo’lib, u taqsimlanish konstantasi deb yuritiladi.
• K=

• Ajratish va konsentrlash bir yoki ko’p bosqichli bo’lishi mumkin.

• Xalaqit beruvchi moddalarni niqoblash.
• Niqoblash deganda, xalaqit beruvchi tarkibiy qismni analiz qilinadigan moddani toppish va aniqlash reaksiyasiga ta’sir ko’rsatmaydigan, boshqa kimyoviy ko’rinishga o’tkazish tushuniladi. Niqoblash orqali analitik amallrning selektivligini oshirish ancha samarali bo’ladi. Niqoblashning boshqa ajratish usullaridan afzalliga uning tez bajarilishidir. Niqoblash uchun ishlatiladigan reagent aniqlanadigan modda bilan ta’sirlashmasligi yoki juda kam ta’sirlashishi kerak. Agar reagent aniqlanadigan modda bilan ta’sirlashish, analiz vaqtida uning ta’sirlashish mahsulotini topish uchun qulay holatga o’tkazish, xalaqit beruvchi modda hosil qilgan mahsulotnikiga nisbatan oson bo’lishi zarur.

• Niqoblash uchun kompelkslanish, oksidlanish darajasini va eritmaning PH qiymatini o’zgartirish, cho’ktirish kabi usullardan foydalaniladi. Xalaqit beruvchi moddani kompelkslanishda uning tegishli ligand bilan hosil qilgan kompleksining barqororligi yuqori bulishi kerak. Buning uchun barqororligi yuqori kompelkslar hosil qilishga harakat qilinadi. Ko’plab ionlar sianid, rodanid va EDTA bilan barqoror kompelkslar hosil qiladi.

• Foydalanilgan adabiyotlar
• 1.O.Fayzullayev “ Analitik kimyo” Toshkent – yangi asr avlodi 2006.
• 2. O.Fayzullayev, N.Turopov “ Analitik kimyo labaratoriya mashg’ulotlari “Toshkent – yangi asr avlodi 2006.
• 3. M.S.Mirkomilova “ Analitik kimyo” Toshkent – o’zbekiston 2003.
• 4. Rasulov “ Analitik kimyo”

• ETIBORINGIZ UCHUN KATTAKON RAXMAT

• GULISTON_2010 yil

• OK