Ajiniyoz nomidagi Nukus dpi o’zbek tili va adabiyoti mutaxassisligi 1-kurs magistranti Xo’jaahmadova Nafisaning Mumtoz tarixiy poetika fanidan taqdimoti

XI asr turkiy tilli adabiyotda janrlar differensiatsiyasi endigina boshlanayotgan edi. Bu jarayonning butun ko’lami “Qutadg’u bilig” va “Devonu lug’otit turk” asarlarida o’z ifodasini topgan. Birgina “Qutadg’u bilig” asarida masnaviy bilan bir qatоrda qasida janrida yozilgan bоblar ham mavjud. Dоstоnning 71, 72 va 78 bоblari (ular 44, 40, 37 baytdan ibоrat) g’azal shaklida yozilgan, ya’ni dastlabki bayt bilan kеyingi barcha baytlarning juft misralari qоfiyalanib kеlgan. Mana shu kabi misollarning o’zi turkiy adabiyot qadimdan turli xil janrlar, she’riy shakllarga boyligining isboti bo’la oladi

Xulosa: Umuman aytganda janr – tarixiy kategoriya. U so’z san’atining ma’lum taraqqiyot bosqichida yuzaga keladi va doimo o’zgarib, takomillashib, har bir davr talab va ruhiga moslashib boradi. Shuning uchun ularning keyingi davrlardagi namunalari bilan dastlabki shakli o’rtasida ma’lum tafovutlar bo’lishi tabiiydir. Bir asar doirasida turli janrlarning yoki janr belgilarining bo’lishi ham so’z san’ati tarixida yagona hodisa emas. Shunday ekan “Qutadg’u bilig” va “Devonu lug’otit turk” asarlarini janrlar jihatdan tadqiq etish umuman turkiy adabiyotdagi janrlar tarixini o’rganish uchun katta ahamiyatga ega va bizning bu ishimiz turkiy tildagi bu adabiyotning XI asrdagi janrlar tizimi, ularning shakllanish va taraqqiyot qonuniyatlarini o’rganishga qaratilgan katta ishning boshlanishidir.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. D.Quronov Adabiyot nazariyasi asoslari. -T.: 2018. 2. Н.Umurov Adabiyotshunoslik nazariyasi. –T.: 2004. 3. I.Sulton Adabiyot nazariyasi.-T.: “O’qituvchi”, 2002. 4. Internet saytlari: a) www.arxiv.uz b) www.ziyonet.com

E’tiboringiz uchun rahmat!