A’jiniyaz do’retiwshiliginde turaqli so’z dizbeklerinin’ qollaniliwi

Ráwishlik frazeologiyaliq dizbeklerdiń jumsaliwi

Kóz ushınan bir qıyalap baqıshıp,

Mıyıq tartıp, qálem qashın qaqıshıp,

Qarańǵıda qarmalanıp tapıshıp,

Maqsudımdı hasıl etan, sáwdigim¹

Kápirdiń kápiri bolǵan mollalar,

Tiliniń ushınan ótirik allalar,

Ózini molla dep sadaqa alar,

Sonı kórip árman bilen óterseń.²

Ájiniyaz dóretpelerinde ráwishlik mánidegi turaqlı sóz dizbekleri ónimsiz qollanlılǵan. Keltirilgen mısallardaǵı ráwish frazeologuzmlerdiń mánileri tómendegishe:

Kóz ushınan- qıyalap qaraw (sın ráwish)

Til ushınan- jalǵannan (sın ráwish)

Ájiniyaz shiǵarmalarinda qollanilǵan turaqli sóz dizbekleriniń semantikaliq birigiwi boyinsha túrleri

Frazeologiyalıq sóz dizbekleriniń ańlatatuǵın mánileri, quramındaǵı jeke komponentleriniń sol pútin mánige qatnası, baylanısı boyınsha hár túrli bolıp keledi. Mine usı jaǵdaydı esapqa ala otırıp, olardı ayırım toparlarǵa ajıratıw frazeologiyalıq sóz dizbeklerin tereńirek úyreniw ushın oǵada úlken áhmiyetke iye. Qaraqalpaq til biliminde turaqli sóz dizbeklerin semantikalıq birigiwshiligi boyınsha frazeologiyaliq ótlesiwler, frazeologiyalıq birlikler, frazeologiyalıq dizbekler hám frazeologiyalıq sózler dep túrlerge ajıratıladı. Usı klassifikaciyalawdan kelip shıǵıp, biz de jumısımızda Ájiniyaz poeziyasındaǵı turaqlı sóz dizbeklerin joqarıdaǵıday toparlarǵa bólip úyreniwdi maqul kórdik.