Agronomiya va biotexnologiya fakulteti

Mevali daraxtlarni o’g’itlash

Mevali daraxtlar hayotining davomiyligi, yer ustki va ildiz tizimining tez rivojlanishi bilan boshqa qishloq xo’jalik ekinlaridan farq qiladi. Urug’i va danagidan

ko’payadigan mevali daraxtlar ildiz tizimining rivojlanishi bo’yicha bir-biridan keskin farqlanadi. Masalan, olcha, gilos, olxo’ri kabi danakli mevali daraxtlarning ildizi urug’li mevalilarnikiga nisbatan kuchsiz rivojlanadi.

Mevali daraxtlarning ildiz tizimini tarqalish diametri ular tanasi diametridan 3-4 marta katta. Ko’pchilik hollarda ildizning tarqalish diametrini aniqlashda daraxt yoshini ikkiga bo’lish usulidan foydalaniladi. Odatda daraxtlarning o’q ildizlari tuproqprofili bo’ylab 10 m va undan ham chuqurlikka yetadi.

Mevali daraxtlarning rivojlanishiga tuproqdagi oson eriydigan tuzlar, birinchi navbatda azotning konsentrasiyasi kuchli ta’sir ko’rsatadi. Gilos, olcha, shaftoli, o’rik, olxo’ri va boshqalar mo’tadil, olma, nok, smorodina kabilar kuchsiz nordon muhitda yaxshi hosil beradi.

Mevali daraxtlar hayotining turli rivojlanish davrlarida har xil miqdorda oziq moddalarni o’zlashtiradi. Yangi hosilga kirgan mevali daraxtlar turiga qarab tuproqdan o’rtacha 6-44 kg azot, 2-7 kg fosfor va 6-35 kg kaliyni o’zlashtirsa, yoshi ulg’ayib borgan sari bu ko’rsatkichlar ortib boradi (106 - jadval).

R.R.Shreder nomidagi o’zbekiston bog’dorchilik, uzumchilik va vinochilik instituti ma’lumoti bo’yicha, olma 120 s/ga hosili bilan tuproqdan 80-85 kg azot, 25-30 kg fosfor va 85-90 kg kaliyni o’zlashtirib ketadi.

Ma’lumki, mevali daraxtlar to’la hosilga kirguncha bir qator rivojlanish bosqichlarini o’taydi. Har bir bosqich uchun o’ziga xos o’g’it me’yorlari belgilanadi.

80. 
    - jadval