Agronomiya va biotexnologiya fakulteti

O’simlikni har xil rivojlanish davrida fosfor bilan turlicha oziqlanishini suli hosildorligiga ta’siri

Oziqlanish sharoitlari	Hosildorlik %
	Umumiysi	Don
O’suv davrida fosfor bilan doimo ta’minlanganda	100	100
Ilk rivojlanish davrida 15 kun fosfor berilmaganda	17,4	0
O’simlik 45 kunligidan 60 kunlik bo’lguncha fosfor olmaganda	102	104

Olingan ma’lumotlarni ko’rsatishicha o’simlikni ilk rivojlanish davrida fosfor bilan yetarli ta’minlash hosildorlikni belgilovchi muhim omillardan biri hisoblanadi. O’simlik birinchi 3-4 barglarni yozishgacha donli ekinlar hosil organlarini, ya’ni boshoq paydo qiladi. Bu davrda azotni yetishmasligi va keyingi davrda azot yetarli bo’lishi boshoq sonlarini kamaytiradi va hosil miqdorini kamaytiradi. O’simlikni oziqa moddalarga bo’lgan eng yuqori talabi uni o’suv organlari jadal rivojlanish davriga to’g’ri keladi. Agar bu davrda azot yetishmasa o’sish, rivojlanish sekinlashadi, hosil kamayadi. Ko’pchilik o’simliklar rivojlanishining gullash va mevalash davrlarida azot oziqasiga bo’lgan ehtiyoji kamayadi, kaliy va fosforga bo’lgan talab esa, aksincha, ko’payadi. O’simlikni har xil o’suv davrida oziqlanish qonun qoidalarini puxta tushunish o’g’itlarni samarali qo’llashga imkon beradi. Masalan, qand lavlagini o’suv davrining boshlanishida fosfor bilan yetarli ta’minlash (ekilgan qatorlarga superfosfat solish muhim ahamiyatga ega.

O’simlik barglari jadal o’sish davrida esa azot bilan ta’minlash (ekishdan oldin yoki oziqlantirish yo’li bilan) yuqori hosil olishga puxta zamin yaratadi. Bu davrda berilgan azot, o’simlik ustki qismini, barg sathlarini keskin rivojlantiradi, bu esa o’z navbatida ildiz mevalarini rivojlantirishga va unda qand moddalarini ko’plab to’planishiga imkon tug’diradi. Azotli o’g’itlarni bu davrda juda ko’p miqdorda qo’llaganda o’simlik ustki qismi keskin rivojlanadi, barg sathlari ko’payadi, bu esa ildiz mevalari vaznini oshiradi, qand moddalarini ko’p to’plashga imkon beradi. Ildizmeva paydo bo’lish davrida azotli o’g’itlar ko’p miqdorda berilgan taqdirda esa, ildizmeva rivoji sekinlashadi, uning ustki qismi tez rivojlanadi, bu holda qand moddalarining to’planishiga zarar keltiriladi va oqsilsiz azotli birikmalar miqdori ildiz tarkibida oshadi, mahsulot sifati bo’ziladi. Bu sharoitda o’simlikka kaliy va fosfor berish zaruriyati tug’iladi.

49 - jadval