Agrokimyo va tuproqshunoslik

1-rasm Elakchalar 

---

246 
Masalan, analiz qilinayotgan 400 g tuproqda (100 %) kattaligi 1-3 mm li 
zarralar 6.6 g bo‘lsa, uning foiz miqdori quyidagicha hisoblanadi: 
Р·100 
Х=--------------------- 
Н 
bu yerda:
Х- tuproq zarralarining (foiz miqdori); 
Р- olingan namuna og‘irligi (g hisobida); 
Н- tuproq og‘iriligi (g hisobida); 
6.6·100 
Х=----------------------= 1.65 % 
400 
Tuproqning mexanik tarkibini laboratoriyada analiz qilishning keng tarqalgan 
usuli pipetka usulidir. Mazkur usulning mohiyati zarralarning suyuqlikda tushish 
tezliklari bilan ular o‘lchamlari o‘rtasidagi bog‘liqlikka asoslangan, ya’ni zarralarning 
tushish tezligi ularning diametriga to‘g‘ri munosibdir. 
 
LABORATORIYA MASHG‘ULOTI №5 
Tuproqning mexanik tarkibini pipetka usulida aniqlash. 
Tuproqning morfologik belgilarini monolitlarda va dalada o‘rganish 
Nazariy tushuncha: 
Tuproqning morfologik belgilarini aniqlanib bo‘lgandan 
keyin har bir qatlamdan to‘rtburchak shaklida namuna olinadi. Namuna olish joyi shu 
qatlam uchun tegishli bo‘lishlari lozim. Ikki qavat oralig‘idan namuna olish mumkin 
emas. Namuna to‘g‘ri olinsa, natijasi ham yaxshi bo‘ladi. Namuna olishdan oldin 
chuqurning devori tozalanadi, keyin olinadigan namunalarni joyi belgilanadi.
Tuproqning har qaysi qatlamidan, bittadan, tuproq qatlami qalin bo‘lganda 
ikkitadan namuna olinadi. Tuproqdan namuna olishda uni eng pastki qatlamidan 
boshlash lozim. Agarda, yuqori qatlamdan boshlansa, ostki qatlamlar ifloslanadi, 
olinadigan namuna buzilishi mumkin. Namuna haydalma qatlamdan 0-10 va 10-20 
sm li oraliqdan olinadi. Qatlamning qalinligi 15 sm dan kam bo‘lsa, u holda namuna 
2-3 sm qalinlikdan ham olinadi.