Agrokimyo kirish

Tuproq eritmasi — tuproqning eng harakatchan va faol qismi bo’lib, unda o’simliklaming oziqlanishi uchun bevosita xizmat qiladigan turli turnan jarayonlar sodir bo’ladi. Tuproq eritmasida HCO₃ ^─, OH^─, Cl ^─ , NO₃ ^─ , H₂PO₄ ^─ kabi anionlar, H⁺, Na⁺, K⁺ NH₄⁺, Ca²⁺, Mg²⁺, Al³⁺, Fe³⁺ kabi kationlar va suvda eruvchan organik moddalar mavjud. Bulardan tashqari, unda kislorod, karbonat angidrid, ammiak kabi gazlar ham erigan bo’ladi. Tuproq eritmasi konsentratsiyasini ortishi asosan minerallarni nurashiva parchalanishi, mikroorganizmlar ta’sirida organik moddalarning minerallashishi, mahalliy va mineral o’g’itlarni qo’llash asosida sodir bo’ladi. O’simliklarning oziqlanishi uchun tuproq eritmasida K ⁺ , NH₄⁺, Ca²⁺, NO₃ ^─ , SO₄^{2 ─}, H₂P₄ ^─ kabi ionlarning bo’lishi va doimiy ravishda to’ldirilib turilishi muhimdir. Tuproq eritmasidagi tuzlar rniqdori foizning yuzdan bir ulushidan (chimli podzol tuproqlarda) bir necha foizgacha (qora tuproqlarda) o’zgaradi. Odatda, tuproq eritmasidagi tuzlar rniqdori 0,05% atrofida bo’lib, konsentratsiyaning 2% dan oshib ketishi o’simliklarga salbiy ta’sir ko’rsatadi. Tuproq eritmasining konsentratsiyasi o’g’it qo’llash, tuproq namligining kamayishi, organik moddalarning minerallashishi natijasida oshadigan bo’lsa, o’simliklarning oziqlanishi, oson eriydigan moddalarning tuproqni quyi qatlamlariga yuvilishi yoki erimaydigan shaklga o’tishi natijasida kamayadi. Tuproq eritmasining tarkibi va konsentratsiyasi tuproqning qattiq fazasi, eritmasi va kolloidlari o’rtasidagi almashinish reaksiyalari bilan uzviy bog’liqdir.