Agarbiz o’zbekistonimizni dunyoga tarannum etmoqchi, uning qadimiy tarixi va yorug; kelajagini ulug’lamoqchi, uni avlodlar xotirasida boqiy saqlamoqchi bo’lsak, avalombor buyuk yozuvchilarni, buyuk shoirlarni

 
БОШЛАНҒИЧ ТАЪЛИМ МАТЕМАТИКА ДАРСЛАРИДА
ЎҚУВЧИЛАР КАСБИЙ КОМПЕТЕНЦИЯЛАРНИ ШАКЛЛАНТИРИШ 
 
ЗАЙНИТДИНОВА М.А., ТВПКҚТМОИ. 

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2016 йил 9 февралдаги “Соғлом она ва бола йили” Давлат 
дастури тўғрисида” ги ПҚ-2487-сонли қарорининг 62-бандида умумий мажбурий таълимнинг барча 
босқичларида математика фанинини ўқитишнинг принципиал янги методологиясини жорий қилиш, янги 
стандартларни ишлаб чиқишда Германия, Сингапур, Корея Республикаси, Япония давлатларининг математика 
фанидан стандартлари ва ўқитиш тажрибалари инобатга олинганлиги таъкидлаб ўтилган.
Бунда таянч (коммуникатив, ахборот билан ишлаш, ўз-ўзини ривожлантириш, ижтимоий фаол 
фуқаролик, миллий ва умуммаданий, математик саводхонлик, фан ва техника янгиликларидан хабардор 
бўлиш ҳамда фойдаланиш) компетенциялар ва фанга оид умумий компентенцияларнинг тушунчаларига 
умумий таърифлар берилган бўлса ҳам, бу компетенцияларга математика фанининг ўзига хослиги, 
ўқувчиларнинг ёши ва психологик хусусиятини хисобга олган ҳолда ёндашилди.
- 
Математика мазмунига оид умумий компетенция; 
- 
Когнитив компетенция (шахснинг мустақил ижодий фикрлаш компетенцияси) 
Мазкур даражалар юқорида таъкидлаб ўтилганидек, таълим мазмунининг қуйи даражасини белгилайди 
ва у таълим мазмунининг ўзлаштирилиши учун асос бўлиб хизмат қилади, лекин унинг ўзлаштирилиши сифати 
ва самарадорлигини белгилашда албатта таълим мазмунининг юқори даражаси асосий параметр сифатида 
олинади. 
Умумий ўрта таълим тизимида математикадан таянч ва хусусий компетенцияларнинг ўзлаштрилишида 
бошланғич таълим математика таълимининг мазмуни ва сифати алоҳида ўринни эгаллайди. 
Шунинг учун ўқувчилар томонидан математикадан бошланғич таълим мазмуни Давлат таълим 
станарти талаблари даражасида ўзлаштирилиши учун ўқитувчилар қуйидагиларга эътиборни қаратишлари 
мақсадга мувофиқдир:
- 
бошланғич синфларда математикадан ўқувчилар ўзлаштириши керак бўлган билим, кўникма ва 
малакалар, таянч ва хусуси компетенцияларнинг мазмун-моҳиятини чуқур англаб етган бўлишлари; 
- 
Давлат таълим стандарти ва дастур талаблари асосида ўқувчиларни баҳолаш меэонларини тўлиқ 
ўзлаштирган бўлишлари; 
- 
математикадан умумий ўрта таълимда ўзлаштирилиши керак бўлган билим, кўникма, малакалар ва 
компетенуиячлардан ҳабардор бўлишлари; 
- 
математика дарсларида синфлараро ва таълим босқичлари бўйича узвийлик ва узлуксизлик 
масалаларини англаб етган бўлишлари ва уларни амалга оширишлари; 
- 
бошланғич таълимда математикадан ўлаштирилиши керак бўлган БКМлар ва компетенциялар 
ўқувчилар томонидан онгли ўлаштирилиши учун уларни фаоллаштиришга ҳамда мустақил мантиқий 
фикрлашга йўналтирилган замонавий интерфаол методлардан фойдалана билишлари; 
- 
бошланғич таълим жараёнида компетенцияларни шакллантиришга бевосита замин яратувчи амалий 
машқлар, ривожлантириувчи топшириқларни мазмунли ва сифатли бажарилишига эришиш; 
125 

---

- 
бошланғич таълим йўналишида математикадан сўнгги уч йилда оммалаштирилган илҳор 
тажрибаларни аниқлаш, уларни ўрганиш ва таълим жараёнига татбиқ этиш;
-
туман ва вилоят Маҳорат мактабларида фаол иштирок этишлар мақсадга мувофиқдир. 
Хулоса қилиб айтганда нафақат математикадан нафақат умумий ўрта таълим сифати, балки, узлуксиз 
таълимда математика таълими сифат бошланғич таълимда ўқувчилар томонидан БКМлар уларнинг ижодий 
ёндашувлари асосида амалий ўзлаштирилиши ва энг асосийси бошланғич таълим ўқитувчисининг касбий 
маҳоратининг ривожланганлигидир.