Agar fanga oid terminlar noaniq bo‘lsa, fanning o‘zi noaniqdir

9. GEY – LYUSSAK QONUNI (IZOXORIK JARAYON)
Asoschisi: XIX asr birinchi yarmi Gey – Lyussak.

Qoidasi: O‘zgarmas (doimiy) hajmda gazning bosim o‘zgarishi temperatura o‘zgarishiga to‘g‘ri proporsional. Agar o‘zgarmas hajmda gazning temperaturasi necha marta oshirilsa (kamaytirilsa), uning bosimi shuncha marta ortadi (kamayadi).

Bu erda, cons’t – konstanta, o‘zgarmas degan ma’noni beradi. V – hajm (l yoki ml). T₀ – dastlabki harorat, T – keyingi harorat (K), R₀ – dastlabki bosim, R – keyingi bosim, kPa.

10. GAZLARNING BIRLASHGAN TENGLAMASI
Asoschisi: XIX asr birinchi yarmi Boyl – Mariott, SHarl va Gey – Lyussak.

Qoidasi: Agar gazlarning barcha parametrlari (R,V,T) o‘zgaruvchan bo‘lsa, ularning o‘zaro munosabati doimiy qiymatga ega. Normal sharoitda bu qiymat 8,31 ga teng va u universal gaz doimiysi deyiladi, R – bilan belgilanadi.


11. MENDELEEV – KLAYPERON TENGLAMASI
Asoschisi: XIX asr ikkinchi yarmi D.I.Mendeleev va Klayperon.

Qoidasi:

tenglamani chap tomonini R bilan almashtirsak, u ko‘rinishga o‘tadi. n – mol gaz uchun esa, ga ega bo‘lamiz.

Bu erda, P – bosim, kPa. V – hajm, l. n – modda miqdori, mol. R – universal gaz doimiysi (8,31). T – absolyut temperatura, K. m – gaz massasi, g. Mr – gaz yoki gazlar aralashmasi molyar massasi, g/mol.