Ҳаёт фаолияти хавфсизлиги

Ёдингизда бўлсин:
 
Жабрланувчи ўз танасининг ҳаракатини назорат қила олмаслиги 
ѐдингизда бўлсин! Жабрланувчини тўхтатиб қолишга ѐки бирон тарзда 
тутиб туришга уринманг. Одатдагидек, биринчи ѐрдам кўрсатишнинг 
асосий тамойилларига амал қилинг! Тортишишда биринчи ѐрдам кўрсатиш 
жароҳат олишдан сақланишга ва нафас олиш йўллари ўтказувчанлигини 
таъминлашга қаратилган бўлиши лозим. 
Ҳушдан кетиш 
Ҳушдан кетиш мияга қон оқими вақтинча камайиши натижасида 
қисқа вақт ҳушни қисман ѐки тўла йўқотиш.
Ҳушдан кетиш эмоционал таъсир остида, масалан, қон кўрганда юз 
бериши мумкин. Баъзан оғриқ туфайли, тиббий хусусиятга эга сабаблар 
(масалан, юрак хасталиги), бир жойда узоқ вақт туриб қолиш ѐки толиқиш 
натижасида содир бўлиши мумкин. Айрим одамлар, масалан қариялар, 
ҳомиладор аѐллар танасининг ҳолати кескин ўзгариши: ўтирган ҳолатдан 
тўсатдан туриб юриб, дастлабки қадамларни ташлаши ѐки ѐтган ҳолатдан 
жадал оѐққа туриши натижасида ҳам ҳушдан кетиши мумкин. 
Ҳушдан кетиш белгилари ва аломатлари. 
•
Бош «учиб кетиши». 
•
Бош айланиши. 
•
Қуввацизлик. 
•
Кўнгил айниши. 
•
Терининг ранги ўчиб, намиқиши. 
•
Тўсатдан ҳушдан кетиш мумкин. 
Жабрланувчи баъзан ҳолсизланаѐтганини, боши айланаѐт- ганини, 
кўнгли айниѐтганини ѐки ғарқ терга ботганини ҳис қилишга улгуради. 
Ҳушдан кетишда биринчи ѐрдам кўрсатиш 
Ҳушдан кетишда кўрсатиладиган ѐрдам биринчи ѐрдам кўрсатишнинг 
асосий тамойилларидан бошланади. Буни шунчаки ҳушдан кетиш, деган 
шошилинч хулоса чиқарманг, чунки ҳушсизлик ҳаѐтга хавф солувчи 
жиддий муаммодан, масалан, оғир шок ҳолати ѐки юрак тўхташидан дарак 
бериши мумкин. Жабрланувчининг ҳаѐтига хавф йўқлигига ишонч ҳосил 

---

175
қилиш учун доим ҳаѐт нишоналарини текшириб кўринг. Шокдаги каби 
ѐрдам кўрсатинг, агар гумон қилсангиз «103»га қўнғироқ қилинг. 
Ҳушсизлик ўз-ўзидан ўтиб кетади ва жабрланувчи бир-икки минут 
ичида ўзига келади
18
. 
Назорат саволлари: 
1.
Биринчи тиббий ѐрдамнинг вазифаси нимадан иборат? 
2.
Биринчи тиббий ѐрдам бериш қоидалари- ва тамойилларини 
кўрсатинг. 
3.
Шок ҳолатининг белгиларини кўрсатинг. 
4.
Илон чаққанда биринчи тиббий ѐрдам бериш тартибини айтинг. 
5.
Тутқаноқда биринчи тиббий ѐрдам беришда нималарга эътибор 
қаратилади? 
6.
Ҳушдан кетишнинг белги ва аломатларини кўрсатинг
18
М.Тожиев, И.Нигматов Фавқулотда вазиятлар Тошкент 2002

---