Adabiyotshunoslik nazariyasi


So‘z va so‘z shakllarining yozilishi



Download 40,98 Kb.
bet2/8
Sana20.02.2022
Hajmi40,98 Kb.
#460747
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Nazariya. Mustaqil ish

1.3. So‘z va so‘z shakllarining yozilishi.
Maʼlumki, sheʼr bundan qariyb bir asr avval , toʻgʻrirogʻi 1924-yilda yozilgan. Bu vaqt oraligʻida tilimiz va yozuv normalarimizdagi oʻzgarishlar yuz ko‘rsatgani sabab asl varianti bilan keyingi nashrlar oʻrtasida biroz farqlilikni ko‘rishimiz mumkin. Xususan, 1- va 5-bandlarda Koʻklam oyim va koʻklam oyning soʻzlaridagi ajratib yozilishida eski oʻzbek yozuvi orfografik normalari uchun toʻgʻri boʻlsa hozirgi oʻzbek yozuvi normalari uchun bu holat toʻgʻri emas, lokin qiziq jihat shundaki, bu normalarga nashrlarning faqat ikkitasida ("Yana oldim sozimni" 1991, Tanlangan asarlar 2016) toʻgʻrilangan holatda, yaʼnikim Koʻklamoyim va Koʻklamoyning tarzida ko‘rishimiz mumkin. Fikrimizcha, boshqa nashrlarda bu holat aslicha saqlanib qolinganligiga sabab sheʼrning taʼsir doirasini pasaytirish yo maʼno koʻlamini kamayitib yuborish xavfi oldi olinganligi koʻzlangandir, ehtimol.
Yana qiziq holat shundaki, sheʼrning 3-bandida tatarcha kutalar, ketalar soʻzlari ham qoʻllanilgani eʼtiborni tortadi. Asli uning o‘rnida o‘z tilimiz bo‘yicha kutarlar, kelarlar tarzida qo‘llash kerak edi. Bunday holatga sabab o‘laroq oʻsha davrda umum turkiy tilni tadbiq etishga urinish hosilalaridan biri deya sanadik. Zero, aynan oʻsha davrlarda A. Fitrat "Butun turk dunyosi uchun «bir yalpi til» qabul etmak xayollari bilan ovvora boʻldiq. Tilimizni shunga to‘g‘ri yurg‘uzmoq uchun unumsiz tirishdik." (A. Fitrat tanlangan asarlari (2009) 140-bet), deya taʼkidlagani ham bejiz emas. Oʻsha davrda yozuvchi, ijodkorlar badiiy asarlari orqali nafaqat tatar, balki uygʻur, boshqird yo usmonli turk boʻladimi, barchasidan oʻrni bilan foydalanishgan. Buni ham yalpi bir turkiy tilni tadbiq qilish uchun oʻrinsiz harakat deymiz.
Qolgan oʻrinlarda kelgan yoʻlgʻa, qoʻzgʻalgʻan, qolmagʻan (1-band), pardadak, yoyilgʻanlar, qarashlargʻa oʻtkur-oʻtkur sanchilgʻan (2-band), tutub, qilgʻan, unutub, uchub-uchub (3-band), uygʻotgʻuchi, yoʻlgʻa chiqdiq, yuborgʻanlar, emguchi, boqchalargʻa (4-band), oltunlarni, havolardak (5-6-band) soʻzlari singarmanizm hodisasi tilimizdan taʼsir doirasini pasaytirishi natijasida keyingi nashrlarda bu soʻzlar singarmanizm naqtayi nazaridan oʻzgarganligini koʻrishimiz mumkin.


Download 40,98 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish