Adabiyot 10 oxirgi 2-qism indd

!
ASARNI O‘QISHGA TAYYORLANAMIZ
“G‘arbiy frontda o‘zgarish yo‘q” romani 1929-yilda chop etilgan. 
Asar Birinchi jahon urushi dahshatlari va urushning inson psixologiyasi-
ga ta’siri haqida hikoya qiladi. 
Eslang: 
Birinchi jahon urushi qachon bo‘lib o‘tgan? Uning asosiy sabablari ni-
mada edi?
Remark insoniyat tarixidagi eng dahshatli qirg‘inlardan biri bo‘lmish 
Birinchi jahon urushidan 1918-yilda uyiga qaytdi. Endi u o‘zi orzu qil-
gandek pianinochi bo‘la olmasdi – urushda olgan jarohatlari bunga im-
kon bermas edi. Urushda bo‘lgan paytida u onasidan ham ayrilgan edi. 
Urushda ko‘rgan azoblari, olgan jismoniy va ruhiy jarohatlari adibni bir 
umrga ta’qib qildi va ko‘plab asarlarida o‘z aksini topdi.
“G‘arbiy frontda o‘zgarish yo‘q” romanining yozilishi haqida Remark 
shunday eslaydi: 
“O‘zimni o‘zim tahlil qilish orqali men urush xotiralarimni jonlantir-
dim... Juda ko‘p do‘stlarim va tanishlarimda o‘zimnikiga o‘xshagan ho-
latni kuzatdim. Urush soyasi bizni doim – hatto unutishga harakat qilga-
nimizda ham – ta’qib qilardi. Bir kuni bu holat meni qo‘limga qalam olib, 
yozishga majbur qildi”.
Nemis askarlari urushga ketmoqda. 1914-yil

---

143
!
O‘ylab ko‘ring: 
Remarkni “boy berilgan avlod” vakili deyishadi. “Boy berilgan avlod” 
deganda nimani tushunasiz? Nima uchun bu avlod “boy berilgan”? 
“G‘arbiy frontda o‘zgaris 
h yo‘q” romani voqealari yigirma yashar 
askar Paul Boymer nomidan bayon qilinadi. Paul va uning sinfdoshlari 
o‘qituvchisi Kantorekning vatanga xizmat qilish haqidagi balandparvoz 
gaplariga uchib, askarlikka yozilishadi va qisqa muddatli harbiy tayyor-
garlikdan keyin g‘arbiy frontga yuboriladi. Mantiqsiz urushda ko‘rgan- 
kechirganlari Paulning dunyoqarashini ostin-ustun qilib yuboradi. 
Bu kitob aybnoma ham, afvnoma ham emas. Bu shunchaki 
urush dastidan juvonmarg bo‘lgan avlod haqidagi, garchi zamba-
rak o‘qidan omon qolsa-da, shu urushning qurboniga aylanganlar 
to‘g‘risidagi koʻngil izhoridir.