Adabiyot 10 oxirgi 2-qism indd

O‘ylab ko‘ring: 
XX asr boshlaridagi qanday muhim o‘zgarishlar adabiyot va san’atda modernizm-
ning paydo bo‘lishiga zamin yaratdi deb o‘ylaysiz?
Modern asarlar bilan bir qatorda, axloqiy muammolar, oʻzgarayotgan davrda-
gi inson obrazi, uning xatti-harakatlari, his-tuygʻulari, jamiyat bilan munosabat-
larining badiiy talqinlari aks etgan 
realizm
adabiyoti namunalari ham yaratildi. 
Romen Rollan, Jon Golsuorsi, Frensis Skott Fitsjerald, Ernest Heminguey singari 
adiblar XIX asr realizmi klassiklari yutuqlarini davom ettirish bilan birga o‘ziga 
xos, yangi yondashuvlarni ham olib kirdilar. Misol uchun, amerikalik yozuvchi 
Ernest Heminguey asarlarida majozga yo‘g‘rilgan o‘tkir realizm kuzatilsa, rossi-
yalik ijodkor Mixail Bulgakov ijodida fantastikaga qorishiq satirani, norvegiyalik 
yozuvchi Knut Hamsun asarlarida esa kuchli psixologizmni kuzatish mumkin. 
O‘ylab ko‘ring:
Romantizm, realizm va modernizm vakillarining olamga, tabiatga, insonga mu-
nosabatlaridagi asosiy farq nimada?
Birinchi jahon urushi dahshatlariga guvoh boʻlgan va urushdan keyingi hayot-
ga moslasha olmagan “boy berilgan avlod” mavzusi Erix Mariya Remark, Ernest 
Heminguey, Anri Barbyus, Frensis Skott Fitsjerald kabi ijodkorlar asarlarida ye-
takchilik qildi. Ularning asarlarida voqelikning real tasviri va hayotning og‘ir si-
novlari bilan yuzlashgan insonlarning ichki dunyosini o‘ziga xos uslubda ochib 
beriladi.
XX asrning 30-yillaridagi fashizm harakatlari natijasida mustamlaka mam-
lakatlar hududlarida qarshilik adabiyoti yuzaga keldi. Pol Elyuar, Antuan de 
Sent-Ekzyuperi, Ivan Kovachich, Kshishtof Bachinskiy, Yulius Fuchik singari qar-

---

139
shilik adabiyoti vakillari fashizm g‘oyalariga qarshi 
ham qurol, ham qalam bilan kurashdilar.
Mana, yana tong otmoqda.
Parij ufqida
Qutulish va erk quyoshi yuksalmoqdadir.
Quchoq ochib yangi bahor kelmoqdadir,
Itoat va qullik, zulm bo‘lgusi tor-mor!
Qullik – bizning dushmanimiz,
Bilaylik bir bor!
Ammo… qullar qulligini anglagan zamon,
Ko‘tarar isyon.