Adabiyot 10 oxirgi 2-qism indd

feruz 
– baxtli
inbisotanduz 
– 
shodlik hosil qiluvchi
partavfi kan 
– yorug‘lik, nur
oso 
– yanglig‘, kabi
jahonafruz 
– jahonni yorituvchi
shikorandoz 
– ov qilinuvchi
dastomuz 
– qo‘lga o‘rgatilgan
adu 
– dushman
sayd 
– ov
uqob 
– burgut
tuz 
– to‘g‘ri
tarab mehri
– xursandlik oftobi
sipehr avji
– osmonning 
cho‘qqisi
markuz 
– o‘rnatilgan
xayyoti gardun
– 
libos tikuvchi osmon
zol 
– kampir
xil’atdo‘z 
– kiyim tikuvchi
* * *
Quyidagi ma’lumotni va g‘azalni o‘qing. Shoir g‘azalda choy-
ga qanday ta’rif beryapti? Mazkur ichimlikning qaysi xususiyatlariga 
urg‘u berilmoqda? 
Choy – choydoshlar oilasiga mansub ko‘p yillik doimiy yashil butalar 
yoki daraxtlar turkumi, shuningdek, maxsus ishlov berilgan choy bargla-
ridan tayyorlanadigan ichimlik. 
O‘zbekistonda choy ichish qachondan boshlab urf bo‘lgani haqida 
aniq ma’lumotlar yo‘q. Ayrim manbalarga ko‘ra, Turkiston shaharlari-
da hind savdogarlari choy savdosi bilan shug‘ullangan. Shahar va yirik 
qishloq guzarlarida faqat choy ichimligi va tamaddi (non, qand-qurs) bi-
lan savdo qiladigan choyxonalar bo‘lgan. XX asr boshlarida hind savdo-
garlari Samarqandda choy qadoqlash korxonasini tashkil etganlar. 
Choyning organizmni tetiklashtiruvchi xususiyati uning tarkibidagi 
kofein miqdoriga bog‘liq. Choy kofeini qahva kofeiniga nisbatan yengil 

---

20
ta’sir qiladi va organizmda yig‘ilmaydi. O‘zbekistonda asosan ko‘k choy 
(Toshkent shahri va Toshkent viloyatida qora choy) ichiladi, organizm-
ni tetiklantiruvchi xususiyati va tarkibida R vitaminining ko‘pligi jihat-
idan qora choydan ustun turadi. Choyni ovqat oldidan, ovqatdan keyin, 
hazmni yengillashtiruvchi, chanqoqbosar ichimlik sifatida, asosan issiq 
yoki yaxna holida ichiladi. O‘zbek xalqi urf-odatlariga ko‘ra, mehmon 
oldiga non bilan birga, albatta, choy ham keltiriladi.