Адабиёт назариясига оид энг муҳим атамалар изохи

Қитъа (парча, бўлак)-матлаъсиз, фақат жуфт мисралари қофиядош, тоқ мисралари очиқ қоладиган (а-б, в-б, г-б....), асосан маъвиза руҳидаги шеър.

Kamol et kasbkim, olam uyidin
Sanga farz o'lmag'ay g'amnok chiqmoq.
Jahondin notamom o'tmak biaynih
Erur hammomdin noрok chiqmoq.
"G'aroyib us-sig'ar"ning 10-qit'asi. Alisher Navoiy

6. 
   Мустазод-ҳар бир мисрада зиёда (ортиқча) мисрачаси бўлган шеър.
   

Ishqing o'tidin o'rtanadur joni nizorim,
ul navki, mash'al,
Xokistar o'lub yelga borur gardi g'uborim,
jismim bo'lubon hal . Munis

7. 
   Мусаммат (ипга тизилган марварид)-бандлардаги мисралар сонига қараб шаклланган лирик жанрларнинг умумий номи:
   

а)мусаллас-бандлари уч мисрадан бўлган шеър(а-а-б, в-в-б..)
Ҳавонинг юзи =а Шарқнинг малаги =в
Заҳарли кўзи =а Най камалаги =в
Мулойимлашди...=б Кўкка улашди... =б
б)мураббаъ-бандлари 4 мисрадан бўлган шеър(а-а-а-а..)
Эмди сендек жоно, жонон қайдадур,
Кўруб гул юзингни боғда бандадур.
Сақлай ишқинг токи жоним тандадур,
Ўзим ҳар жойдаман, кўнглум сандадур (Муқимий).
в)мухаммас-бандлари 5 мисрадан бўлган шеър. а-а-а-а-а, б-б-б-б-а, в-в-в-в-а... тарзида қофияланади.
Фалакким, яхшилар базмида қадримни баланд эмас,
Даме йўқким, ёмонлар мажмаида мустаманд этмас.
Бу ҳасратдин кўзим ашки йўлин бир лаҳза банд эмас,
Мани ман истаган ўз суҳбатига аржуманд этмас,
Мани истар кишининг суҳбатин кўнглум писанд этмас.
(Навоий ғазалига Огаҳий муаммас боғлаган)

1. 
   хос мухаммас-шоирнинг ўзи битган мухаммас.
   
2. 
   м ухаммаси тахмис-бир шоирнинг бошқа бир шоирнинг ғазалига боғлаган мухаммаси (издошлик)
   

Фалакким, яхшилар базмида қадримни баланд эмас,
Даме йўқким, ёмонлар мажмаида мустаманд этмас. Огаҳийники
Бу ҳасратдин кўзим ашки йўлин бир лаҳза банд эмас,
М ани ман истаган ўз суҳбатига аржуманд этмас,
Мани истар кишининг суҳбатин кўнглум писанд этмас. Навоийники
(Навоий ғазалига Огаҳий мухаммаси)