Abuzalova M

Foydalanish uchun adabiyotlar: [5; 6; 10; 11; 28; 51] 
 
 
TOVUSH IFODASI. TRANSKRIPSIYA 
 
Reja: 
1.
Tovush ifodasi haqida. 
2.
Transkripsiya – nutq tovushlarining barcha xususiyatlarini 
yozuvda aniq ifodalash vositasi. 
3.
Transkripsiya tamoyillari to„g„risida. 
4.
Ba‟zi diakritik belgilarning vazifasi va ahamiyati. 
5.
Fonetik va fonologik transkripsiya. 
Mavzu bo„yicha tayanch tushunchalar 
Nutq tovushlarining ifodasi sifatida: harf, fonema, transkripsiya; 
transkripsiyaning asosiy tamoyillari, transkripsion belgilar va alifbo, 
diakritik belgilar, fonetik transkripsiya, fonologik transkripsiya, 
grafematik transkripsiya. 

---

82 
 
Havoning to„lqinlanishidan tovush paydo bo„ladi. Tevarak- 
atrofimizdagi tovushlar (bir predmet ikkinchi bir predmetga urilganda, 
tekkanda chiqadigan tovushlar; shamolning ovozi, mashinaning 
g„izzillashi kabi) mexanik tovushlar hisoblanadi. Sizga ma‟lumki, 
mexanik tovushlarni fizika fani o„rganadi. 
Nutq tovushlari ulardan farq qilib, o„pkadan chiqqan havo oqimining 
tovush paychalarini tebratib o„tishi, nutq uzvlarining 
talaffuz 
jarayonidagi faoliyati natijasida vujudga keladi. Nutq tovushlarining 
tabiatdagi boshqa tovushlardan asosiy farqi ularning kishilar o„rtasidagi 
nutqiy aloqa qilish vositasining eng kichik, asosiy tarkibiy qismi 
ekanligidadir. Demak, nutq tovushlari ijtimoiy qimmatga ega ekanligi 
bilan ahamiyatlidir. 
Nutq tovushlarining, asosan, uch xil ifodasi mavjud bo„lib, bular