Қабул қилинган” Зангиота тхтб кенгаш йиғилиши Баённома № " " 2020 йил “Тасдиқлайман”

2-илова
Илмий –тадқиқот ишлари тезисларининг намуналари

Зангиота тумани, 1-умумий ўрта таълим мактабининг, 7а синф ўқувчиси Лукманова Ироданинг

"Ахлоқий сифатлар"кластерини акс эттирувчи ўзбек, инглиз ва рус мақолларининг лингвистик ва маънавий жиҳатлари мавзусидаги илмий иши
Илмий раҳбар: 1-мактабнинг I-тоифли она тили ўқитувчиси Мусаева Зухра Рашидовна .

Фалон миллатнинг ёки халқнинг фалон мақоллари..... Ўз ичига фалон нарсаларни олган...... Мақолларнинг мағзида миллий характернинг барча жихатларини очиб берувчи маъно мавжуд. Мақолларда халқнинг маънавий қиёфасини акс эттирувчи билим, тажриба, уларнинг ахлоқий-ижтимоий ва эстетик, бадиий, тарбиявий ғоялари акс этган.

Тадқиқотнинг долзарблиги: Тадқиқотнинг долзарблиги тил ва тафаккур, тил ва ҳақиқат, тил ва маданиятнинг ўзаро таъсирини қизиқиб ўрганишдан келиб чиқади. Ушбу ёки бошқа мақолни муайян аниқ бир вазиятда ишлатган ҳолда, маърузачи айтилганларнинг моҳиятини тасдиқлашга ва таъкидлашга интилади. Бундай урғу ҳар қандай вақтда муқаррар бўлган ва мос равишда, мақоллар бизнинг нутқимизда мавжуд бўлган ва бўлиб қолади.
Мақсад ва вазифалари:
• Ўзбек, инглиз ва рус мақолларини ўрганиш "Ахлоқий фазилатлар"ни акс эттирувчи қирраларини ахлоқий жиҳатдан очиб беришга лексик-семантик таҳлил орқали ёндошиш;
• Лексик-семантик таҳлил асосида ўзбек, инглиз ва рус мақолларини таснифлаш;
Тадқиқот объекти: "Ахлоқий фазилатлар" кластерини тавсифловчи мақоллар.
Тадқиқот мавзуси: тилшунослик.
Тадқиқот усуллари: Тилнинг ўзига хос хусусиятларини таҳлил қилиш усули орқали аниқ объектларнинг тавсифи билан боғлиқ бўлган чуқур хусусиятлари тўғрисида маълумот олиш.
Амалий жихати: тилнинг ўзига хос хусусиятлари дунёсини ўрганиш бизга у ёки бошқа этник гуруҳнинг маънавий жихатларини аниқлашга имкон беради ва ушбу халқнинг маданияти ҳамда турмуш тарзининг ўзига хос хусусиятларини англашга ёрдам беради.
Хулоса:
• Мақоллар ва хикматли сўзлар маъноси серқирра ва ёрқин бўлиб, улар ҳар бир халқнинг бир неча асрлик тарихи ва турмуш тарзини. маданиятини акс эттиради .
•Ахлоқий фазилатларни акс эттирувчи мақоллар содда ва мураккаб жумлалар билан ифодаланган бўлиши мумкин
•Мақолларни қуйидаги тоифаларга бўлиш мумкин:
лексик маъноси жихатдан мақолга тўлиқ мос келадиган;
лексик маъноси жихатдан мақолга қисман мос келадиган;
лексик маъноси жиҳатидан мақол билан мутлақо фарқ қиладиган.
Мақолларнинг семантик таҳлили шуни кўрсатдики,
«Ахлоқий фазилатлар» кластерида қуйидаги фазилатлар устунлик қилади. Сабр тоқатлилик (12%) ўзига ишониш (12%). Учала тилда ҳам энг оз аҳамият касб этадиган фазилат бу душманлик (2%)