Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti geologiya, razvedka va gidrogeologiya

Nazorat savollari: 
1. Temir jinslari necha turga bo„linadi? 
2. Temir jinslarini ta‟riflab bering. 
3. Fosforitlarga qanday jinslar misol bo„ladi? 
4. Fosforitlarning qanday turlari mavjud? 
5. Sulfatlarga nimalar kiradi? 
6. Galoidlarga nimalar kiradi?
7. Gips va angidrit qanday hosil bo„ladi?
8. Kaustobiolitlarga misol keltiring va ta‟riflab bering. 
14-amaliy mashg‘ulot 
Metamorfik tog‘ jinslarining strukturasi, teksturasi va tasnifi 
Birlamchi magmatik va cho„kindi tog„ jinslari Yerning chuqur 
qismlarida o„zgarishi natijasida metamorfik jinslar hosil bo„ladi. 
Metamorfizm jarayonida birlamchi minerallar to„liq yoki qisman qayta 
kristallanadi. Qayta kristallanish minerallarning erish nuqtasidan past 
haroratda sodir bo„ladi. Metamorfik jinslar Yer qobig„ida keng rivojlangan 
bo„lib, ko„proq dokembriygacha bo„lgan davrlarda sodir bo„lgan. Ular Yer 
qobig„ining katta hududlarida keng rivojlangan. 

---

120 
Tog„ jinslarining metamorfizmi deb, strukturaviy va mineralogik 
o„zgarishga olib keladigan har qanday jarayonga aytiladi. Ayrim hollarda 
fizikaviy va kimyoviy sharoitning o„zgarishi jinslarning kimyoviy 
o„zgarishiga olib keladi. Metamorfizmning asosiy omillariga harorat,
gidrostatik va bir tomonlama bosimning oshishi, pastdan ko„tarilgan 
eritma va gazlar kiradi. Harorat oshishi magmatik jinsning harorati, 
radioaktiv elementlarning parchalanishi va jinslar Yerning chuqur 
qismlariga tushib qolishi bilan bog„langan. Chuqurga tushish bilan har 33 
metrda harorat o„rtacha 1
0
C ga oshadi. Gidrostatik bosim kontinentda har 
bir km da 270 atm. ga oshadi. Metamorfizm quyidagi turlarga bo„linadi: 
regional 
va 
lokal 
metamorfizm, 
dinamometamorfizm, 
kontakt 
metamorfizm, kontakt metasomatizm, avtometasomatizm, gidrotermal 
metasomatizm va boshqalar.