Абдурахим Эркаев мйънавият вд таравдиёт



Download 14,2 Mb.
Pdf ko'rish
bet131/273
Sana28.02.2022
Hajmi14,2 Mb.
#474727
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   273
Bog'liq
Маънавият ва тараққиёт

\ ш ,
Узини 
\ ш
кайта яратади. Ундаги яратув- 
чанлик, бунёдкорлик, иж одкорлик им кониятдан вокелик- 
ка айланади, амалда руёбга чикади.
И ж тимоий туш кунлик, и ш он чси зли к кеч качон ж а­
миятнинг янгиланиш ига хизмат кдлмайди. Аксинча, унинг 
инкирозга ю з тутиш ига сабаб булади. Ш унинг учун *ам


184
Абдура^им Эркаев
аклий ва миссий му^ит жамият маънавиятининг ажралмас 
кисмидир. Демак, оптимистик ижтимоий му\ит Узбекис­
тон мустакдлл игини муста^камлашнинг му^им маънавий 
асосларидан биридир.
Ижтимоий онг шаклларига мувофик; мустакилликнинг 
ахлокдй, }^укук;ий, эстетик, сиёсий-мафкуравий, умум- 
фалсафий ва шулар каби муайян маънавий асослари мав­
жуд. Уз навбатида уларнинг *ар бири мураккаб тизимдан, 
турли меъёрлар, ижтимоий мулжаллар мажмуасидан таш­
кил топади. Масалан, ахлокдй асосларга инсонпарварлик, 
эзгулик, халкдарварлик, ватанпарварлик, адолатпарвар- 
лик, виждон, бурч каби купкдррали тушунчалар ва меъ­
ёрлар киради. Улар бир-бири билан чамбарчас боглик; холда 
туррилик ва софлик, инсоф ва *аё, хайрихо^лик, уюш- 
коклик, узаро ёрдам, жамоавийлик ва бошка тушунча- 
ларни Уз ичига олади.
Инсонпарварликни эзгулик ва хайрихоэушксиз, Узаро 
ёрдам ва адолатпарварликсиз тасаввур килиш мумкин эмас. 
Бу меъёрлар умуминсоний ахлокдй меъёрлардир. Лекин 
улар доимо конкрет тарихий шаклда намоён булади. Со­
вет даврида бу меъёрлар тор партиявийлик ва пролетар 
синфийлиги нукгаи назаридан талк,ин кдлинди. Шу са­
бабдан жиддий деформацияга учради ва куп лолларда ку- 
тилган натижага олиб келмади. Эндиликда биз бу меъёр- 
ларни мустакдллик э?^гиёжларидан, ижтимоий юксалиш 
талабларидан келиб чикдб ривожлантиришимиз, уларга 
янги мазмун багишлашимиз лозим.
Мустакдллигимизнинг \укукдй асослари *акдда гапир- 
ганда, энг аввало, Конституцияга мос янги конунлар маж- 
муини яратишни, мавжудларини такомиллаштиришни, 
чукур :\укукдй исло^от Утказишни давом этгириш зарур- 
лигини таъкидлаш керак. Бунда инсон ^укукларининг дав­
лат \укукндан, халкаро ^укукдинг миллий \укувдан усту- 
ворлигини таъминловчи меъёрларнинг конунчиликка ки- 
ритилиши му\им а\амият касб этади.
Мустакдл Узбекистоннинг конунлари ва янгича 
хуку-
кдй онги эркинлик ва истикутол энг буюк неъмат, энг бу­
юк кадрият эканини *ар бир шахснинг эътикодига айлан- 
тириши, уни мутелик ва миллий номукаммаллик \исси- 
дан, ижтимоий вд сиёсий 
куркув
кайфиятидан хал ос


Маданий мерос ва маънавият
185
килиши, унда ижтимоий фаолликни, у конун ва давлат 
томонидан мухофаза кдлинишига ишончни шакллантири- 
ши керак. Шундагина бу хукук; мустакдлликни мустахкам­
лаш учун маънавий асос була олади. Шундагина бу хукук, 
Узининг инсонпарварлик, ватанпарварлик, адолатпарвар- 
лик вазифаларини бажара олади ва жамиятда нафакат крну- 
нийлик, тартибот урнатилиши, шунингдек, юксак ахло- 
Кийлик шаклланиши учун хам хизмат кдлади. Бошкача 
килиб айтганда, бу хуку*; ахлокийлик касб этади. Хукукий 
асосларга кирувчи меъёрлар жуда куп. Уларни хаттоки са- 
наб утишнинг узи хам куп жой ва вактни эгаллайди.
Мустакилликнинг эстетик асослари хэкида гапирганда, 
яна совет давридагидан фаркди Уларок, уларга тор партия- 
вийлик ва синфийлик нукгаи назаридан ёндашиш хато эка­
нини эслатиб, социалистик реализм деб таргиб кдпинган, 
аслида котиб колган догматик андоза булган ва санъаткор- 
нинг ижодий эркинлигини чегаралашга, назорат этишга хиз­
мат килган мафкуравий меъёрлардан воз кечиш кераклигини 
ва келажакда шунга ухшаш «бадиий усул» шаклланишига йул 
кУйиш мумкин эмаслигини таъкидлаш зарур деб уйлаймиз.
Жамиятнинг бадиий тафаккури катьий колипга соли- 
ниши мумкин эмас. Янги эстетик меъёрлар, тушунчалар 
сохта ватанпарварликни, уз шахеий манфаатидан воз ке­
чиш эвазига сохта мехнатсеварликни, уз миллий манфа- 
атларини камситиш эвазига сохта байналмилалчиликни, 
сохта ёки деформациялашган гузалликни тараннум этув- 
чи бадиий асарларнинг ёки карашларнинг вужудга кели- 
шини рагбатлантирмаслиги, аксинча, инсонда хакикий 
хиссиётни, хакикий гузалликни, хакикий ахлокийликни 
шакллантиришга хизмат кдлиши керак. Эстетик меъёр- 
ларни хам халкимизнинг куп аерлик бадиий ва умуман 
яратувчилик, бунёдкорлик тажрибасини, жахон халкла- 
рининг бу борадаги ютукларини, шу жумладан, модер- 
нистик услублар эришган ютукларни хисобга олиб ривож­
лантириш, уларга янгича мазмун баЕишлаш мустакдллик 
маънавий асосларини карор топтиришнинг мухим шарт- 
ларидан биридир.
Биз Ислом Каримовнинг мана бу угити ва курсатмасига 
Катьий амал кдлиш лозим деб хисоблймиз: «Мен миллий 
мафкура хусусида бош котираётган олимларимиз, маънави-


186

Download 14,2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   273




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish