Abdulla sher axloqshunoslik


Ichindagi ichindadir. 180—181-b



Download 10,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet48/209
Sana04.06.2022
Hajmi10,65 Mb.
#635217
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   209
Bog'liq
Axloqshunoslik (Abdulla Sher)

1 Ichindagi ichindadir. 180—181-b.
2 0 ‘sha manba, 134-b.
3 Я сп ерс К. Смысл и назначение истории. М ., «П олитиздат», С. 378. 134-Ь.
www.ziyouz.com kutubxonasi


faqat qiyom atda bir b o ‘ladi. Bu yer dunyodir va shuning u c h u n ham
dinning bir b o ‘lishi m um kin emas. C hunki bu yerda ularning turli- 
tu m a n istagi va tilagi bordir. D in d u n yo da b irlasholm ay d i, faqat 
qiyom atda bir b o ‘ladi. Q iyom atda ularning ham m asi birlashadi, bir 
quloq, bir til holiga keladi»1. Z ero , Q u r’oni karim da Alloh shunday 
m arham at qiladi: «H ar bir (um m at) u ch u n (alohida) shariat va yo‘l 
(ta ’yin) qilib q o ‘ydik. Agar Alloh xohlasa edi, sizlarni bir u m m a t (bir 
xil shariatda) qilib q o ‘ygan b o ‘lu r edi. Lekin, 0 ‘zi b e rg a n narsa 
(shariatlar)da sizlarni sinash uchun (shunday qilm adi). Bas, xayrli, 
savobli ishlarda bir-biringizdan o ‘zishga oshiqingiz!» (5, 48.) 2
Shunday qilib, Jaloliddin Rum iy «Ichindagi ichindadir» asarida ilgari 
surilgan taraqqiyparvarlik va bag‘rikenglik g ‘oyalari to ‘g‘risida qisqacha 
to ‘xtalib o ‘ta r ekanm iz, ularning zam onaviy axloqiy hayot u c h u n ham
m uhim aham iyatga ega ekanini e ’tiro f etish o ‘rinlidir.
T a sa w u f axloqshunosligining yana b ir ulkan nam oyandasi buyuk 
yurtdoshim iz Shayx Aziziddin N asafiydir (X III asrning b irin ch i yarmi
— XIV asr boshlari). Axloqiy m u am m o lar uning «Zubdat ul-haqoyiq» 
(«Haqiqatlar qaym og'i»), «Insoni komil» («Komil inson») kabi asarlarida 
ko‘tariladi.
Aziziddin N asafiy ta s a w u f h aqid a fikr yuritar ekan, uning qadim iy 
falsafiy m erosga qarashlari G ‘azzoliydan keskin farq qiladi. T o g ri, 
ikkala m utafakkir h am Q adim gi Y unon va Sharq m ashshoiyyunlik 
falsafasini c h u q u r o ‘rgangan h am d a o 'zini faylasuf em as, m u ta sa w if 
deb hisoblaydi. Lekin G ‘azzoliy m antiqan bir-birining davom i b o ‘lmish 
«Tahofat al-falosifa» («Faylasuflarning ziddiyatlari»), «M aqosid al- 
falosifa» («Faylasuflarning m aqsadlari») asarlarida Arastu h am d a uning 
sharqlik izdoshlari Forobiy va Ibn Sino qarashlarini islom iy nuqtayi 
nazardan inkor qilarli darajada tan q id ostiga olsa, A ziziddin Nasafiy 
«Z ubdat ul-haqoyiq»da ularga xolislik bilan baho beradi. U inson 
taraqqiyoti va ruhi to ‘g‘risida shariat ahlining ham , hikm at (falsafa) 
ahlining ham fikrlarini qayd etib, ularni uchinchi, yuksak darajaga — 
ta s a w u f ahli tafakkuriga olib keluvchi pog‘onalar tarzida talq in etadi.
Nasaflik bobokalonim iz ham A rastu izidan borib: «Inson hayvon 
turlaridan biridir, — deydi va so‘ng shunday davom etadi. — Ey darvesh,

Download 10,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   209




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish