Abdulla sher axloqshunoslik


LA. K arim ov. Vatan sajdagoh kabi m uqaddasdir. Т ., « 0 ‘z b ek isto n » , 1 9 9 6 , 3 9 -b



Download 10,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/209
Sana04.06.2022
Hajmi10,65 Mb.
#635217
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   209
Bog'liq
Axloqshunoslik (Abdulla Sher)

1 LA. K arim ov. Vatan sajdagoh kabi m uqaddasdir. Т ., « 0 ‘z b ek isto n » , 1 9 9 6 , 3 9 -b .
3
www.ziyouz.com kutubxonasi


D arslikning tili va uslubini tanlashda m uallif ana shu ehtiyojni ham
hisobga olishga urindi.
Darslikni shartli ravishda m uqaddim a va uch qismga b o ‘lish m umkin. 
Dastlab fanning predm eti, tadqiqot doirasi, falsafiy fan sifatidagi mohiyati, 
uning jam iyatim iz taraqqiyotidagi o ‘rni va amaliy aham iyati haqida fikr 
yuritiladi, so‘ng axloqiy tafakkur taraqqiyoti bosqichlari qisqacha falsafiy 
tahlildan o ‘tkaziladi. C hunonchi, axloqiy tafakkurning ilk bor Qadimgi 
Sharqda vujudga kelganligi, Som ir (Shum er), Bobilon, Q adim gi Misr, 
Q ad im g i T u r o n -E ro n va Q adim gi H in d isto n d a dastlabki axloqiy 
g'oyalarning paydo bolganligi ta ’kidlanadi; Qadimgi Y unon va Qadimgi 
R um o m utafakkirlari yaratgan axloq nazariyalariga, 0 ‘rta asrlarda 
Markaziy Osiyo mintaqasida ilgari surilgan axloqiy qarashlarga, Temuriylar 
davri axloqshunosligiga alohida e ’tibo r beriladi; ayni paytda Yangi va 
Eng yangi davr axloq falsafasi, Sharq va G ‘arb axloqiy nazariyalarining 
o ‘zaro aloqalari ham da bir-biriga ta ’siri, ularning um um bashariy axloqiy 
qadriyatlam ing qaror topishida m uhim ahamiyat kasb etganligi to ‘g‘risidagi 
fikrlarga, ilmiy xulosalarga keng o ‘rin beriladi; shuningdek, Turkiston 
m a ’rifatchi — jadidlari qarashlari alohida tahlildan o ‘tkaziladi.
D arslik n in g shartli ravishdagi ikkinchi qism ida axloqn ing kelib 
chiqishi va axloqshunoslikning nazariy masalalari haqida gap ketadi; 
ixtiyor erkinligi m uam m osi, axloq tuzilm asi, axloqning m a ’naviyat 
tiz im id a g i o ‘rn i t o ‘g ‘risidagi, ax lo q sh u n o slik n in g asosiy m ezoniy 
tu sh u n c h a la ri, axloqiy tam o y illar h a m d a m e ’yorlarga d o ir fikr va 
m u lo h azalar bayon etiladi: axloq falsafasi nazariy jih atlarin in g o ‘ziga 
xos talqini beriladi.
O ila, fuqarolik jam iyati va davlatning axloqiy asoslari h am d a shaxs 
axloqiy m adan iy ati haqidagi ilm iy m a ’lum otlar darslikning so‘nggi 
qism ini tashkil etadi. Erkin fuqarolik jam iyati va uni barpo etishning 
axloqiy asoslari, unda m ahallaning o ‘ziga xos roli m asalalari ilk bora 
k o ‘tariladi; shaxs va jam iyat axloqiy m adaniyati, zam onaviy axloqiy 
ta rb iy a , un in g y o ‘llari va v o sitalari haqidagi m u lo h a z a la r o ‘rtaga 
tash lan ad i; kelajagi buyuk V atan im iz farzandi — huquqiy-dem okratik 
jam iy at fuqarosining axloqiy qiyofasi t a ’riflanadi.
D arslikdagi h a r bir bob, h a r b ir m avzu milliy g‘oya, istiqlol mafkurasi 
bilan y o ‘g ‘rilgan. Shu bois m azk ur kitob talabalarga nafaqat axloq 
ilm in ig in a , b alk i ax lo q iy lik n i h a m o 'rg a ta d i, y o sh la rn i halollik , 
in so n p a rv a rlik va vatanp arv arlik ru h id a tarbiyalashga am aliy hissa 
q o ‘sh ad i, degan um iddam iz.
www.ziyouz.com kutubxonasi


U shbu darslik muallifning uzoq yillar m obaynida M irzo U lug‘bek 
nom idagi 0 ‘zbekiston Milliy universiteti talabalariga o ‘qigan m a’ruzalari 
asosida tayyorlandi. Uning m a’ruzalar m atni shaklidagi nashri 2000-yili, 
o ‘quv q o ‘llanm a sifatidagi nashri 2003-yili chop etildi ham da ilmiy 
jamoatchilik, professor-o‘qituvchilar, talabalar tom onidan iliq kutib olindi, 
«Ustoz» jam g‘arm asining maxsus diplom i va mukofoti bilgn taqdirlandi, 
m arkaziy m atbuotda, om maviy axborot vositalarida ijobiy baholandi.
Shu o 'rin d a darslikning ayrim ilm iy va uslubiy jih a tla ri haqida 
m a’lum ot berib o ‘tishni m aqsadga muvofiq deb o ‘ylaym iz. A w a lo , biz 
m atnni tayyorlashda biroz n o a n ’anaviyroq yo‘l tutdik: asosiy diqqatni 
asl m anbalarga qaratdik h am d a ularni baholi q u drat o ‘z tahlilim izda 
taq d im etish g a u rind ik: u n d a n keyin m u ay y an d a v rg a , faylasuf- 
a x lo q s h u n o s g a va a x lo q s h u n o s lik k a b a g ‘is h la n g a n y irik ilm iy
tadqiqotlarni nazardan o ‘tkazdik; tayyor retseptlardan, bizgacha yozilgan 
o ‘quv adabiyotlaridan kam foydalandik. Ayni p aytda darslikda yangi 
nazariy fikr va xulosalarni, ilmiy m uam m olarni o ‘rtaga tashlashga harakat 
qildik, fanning b a ’zi bir asosiy tushunchalarini, tam oyillarini birinchi 
m arta ilmiy iste’m olga kiritdik, atam alarn in g o ‘z b ek ch a m ajm uini 
(term inalogiyasini) yaratishga urindik. Biroq kitobda o 'rta g a tashlangan 
yangi n azariyalar, tah lillar va m u am m o larga m u tlaq lik m aq o m in i 
berishdan, ularni axloqshunoslikning eng so ‘nggi gapi sifatida taqdim
etish fikridan yiro qm iz; ularga tasd iqiy yoki ta n q id iy y o n d a sh u v
talabalarning ishi, m uhim i, talaba mustaqil tafakkur qilishga o'rgnnsin.
Asosiy adabiyotlarni, eskartm alarda talabalarga oson boMishi uchun, 
im kon boricha foydalanilgan o ‘rinlarni aniq ko‘rsatgan ho ld a taqdim
etdik. M azkur adabiyotlardan «foydalanganlik»ni b ild irish d an ko‘ra, 
ko‘proq ularni «foydalanish uchun» m o‘ljalladik. S em in ar m ashg‘ulotlari 
va m ustaqil bilim olish uchun taqdim etilgan adab iy o tlarn in g hajm ini 
esa b a ’zan c h e k la m a slik k a h a ra k a t qild ik . M a n b a la rd a n o lin g a n
parchalar, tarjim oni ko‘rsatilgan istisnoli o ‘rin lardan tash q a ri, ham m a 
yerda m uallif tarjim asida berildi; b a ’zan tarjim alar turli variantlarda 
mavjud boMgani uchun, ularning ingliz, olm on, fors, turk va rus tillaridagi 
a sliy a ti h am e s k a rtm a d a k o ‘rsa tild i. S h u n in g d e k , b a ’zi x o rijiy
m u a llifla rn in g ism i s h a rifla rin i o d a td a g id e k r u s c h a — b u z ilg a n
transkripsiyalarda berishdan cheklandik; h a rb ir faylasuf-axloqshunosning 
millatiga, shaxsiga va u m ansub b o ‘lgan m adaniy tilga h u rm at yuzasidan 
ularni iloji boricha asl holida taqdim etishga h arakat qildik. M asalan, 
G eydegger em as — Haydegger, G enrix G eyne em as — H aynrix H ayne,
www.ziyouz.com kutubxonasi


David Yum em as — Deyvid H yum , Kerkigor emas — Kirkegaard, Freyd 
em as — Froyd va h.k. Eng m uhim i, darslik talabaga tushunarli ilmiy- 
uslubiy ijod m ahsuli b o ‘lishi kerak, degan aqidaga suyanib ish ko‘rdik.
M uallif m azkur darslikning yuzaga kelishida h a r to m o n lam a amaliy 
yordam k o ‘rsatganliklari h am da m uhokam a jarayonlarida va m atbuotda 
sam im iy fikr-m ulohazalarini bildirib, qo ‘llab-quw atlaganliklari uchun 
0 ‘zM U Falsafa fakulteti dekani, falsafa fanlari nom zodi, dotsent A. 
0 ‘tam urodovga, falsafa fanlari doktori, professor S. M am ashokirovga, 
falsafa fanlari nom zodi, dotsent G ‘aniyevga, falsafa fanlari nom zodi, 
d o tse n t M . A h m adbek o vag a, falsafa fanlari n o m z o d i, d o tse n t B. 
Husanovga, falsafa fanlari nom zodi, dotsent T. Norboyevga, filologiya 
fanlari n om zodi M. Q o ‘shm oqovga, yozuvchi, filologiya fanlari doktori 
X urshid D o ‘stm uham m adga o ‘z m innatdorchiligini izhor etadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi



Download 10,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   209




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish