Abdulla Qodiriy nomidagi Toshkent Davlat Madaniyat instituti

Bozor munosabatlari sharoitida ijtimoiy himoya modellari

(4-jadval)

Skandinaviyacha model (Finlandiya, Shvetsiya, Norvegiya)	Bismark modeli (Germaniya, Italiya, Fransiya, Belgiya)	Beverij modeli (Irlandiya, Angliya)
Asosiy qoidasi:	Asosiy qoidasi:	Asosiy qoidasi:
Mamalakatlarda yashovchi barcha fuqarolar ijtimoiy ta’minlanish huquqiga ega	Jamiyat a’zolariga ijtimoiy ta’minot uchun zarur vositalarni ishlab topishga imkoniyat berish.	Har bir fuqaro favqulotda holatlarda (kasallik, nafaqa yoshi, o‘lim, tug‘ish va h.k.) ijtimoiy sug‘urtali nafaqa va pul

		yordami bilan qamrab olinishi.
Bosh siyosiy maqsad to‘la-to‘kis bandlikka erishish (davlat mas’uliyati).	Bosh siyosiy maqsad daromadlarni himoyalash (hodim mas’uliyati).	Bosh siyosiy maqsad minimal darajadagi daromadlarni himoyalash.

Nazarimizda, ushbu modellarning har biri o‘z yutuq va kamchiliklariga ega. Ularni shunchaki mexanik tarzda tadbiq qilib bo‘lmasligi ham aniq. O‘zbekiston ijtimoiy ta’minot sohasida o‘z modeliga ega va u ijtimoiy kafolat tizimining o‘zgaruvchan xususiyatiga mos tarzda takomillashib boradi.

Yuqorida ta’kidlaganimizdek, o‘tish davrida sotsial muammolarning yuki ortadi. Yo‘lga tushgan karvon kabi sotsial sohaning muammolari ham borgan sari ortib boradi. Shu ma’noda sotsial sohada yuzaga keluvchi muammolarni guruhlashtirish va ularning yechimini modellashtirish katta ahamiyat kasb etadi. Albatta, bunda eng muhim muammolar ajratib olinishi va ularning rivojlanish tendentsiyalari o‘z vaqtida aniqlanishi katta ahamiyatga ega. Xususan, O‘zbekiston sotsial hayotida yuz berayotgan yirik o‘zgarish va muammolar hamda ularni hal etish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqishni modellashtirish mumkin. Misol tariqasida, u quyidagi ko‘rinishda bo‘lishi mumkin (5-jadval).