|
3.2. TADQIQOT NATIJALARI
Men bitiruv malakaviy ishim mavzusi bo’yicha Samarand viloyati ishtxon tumanidagi “Xudoyot ziyosi” nomli N.SH.R. Maktabgacha ta`lim tashkilotida ilmiy tadqiqot ishlarimni olib borib quyidagi gimnastikaga oid mashg`ulotlar ustida tadqiqot natijalarini o`tkazdim: hozirgi vaxtda keng tarqalagna tajriba va tadqiqot o`tkazish usullaridan biri xronometrlashdir. «Xrono»-vaqt, «metr» ulchov demakdir. Bunda harakatni bajarish uchun sarflangan vaqtga qarab natija tahlil qilinadi. Masalan, 800 metrga yugurishda har bir 100 metr uchun sarf bo’lgan vaqt yoki darsni, trenirovka mashgulotining boshidan oxirigacha zichlikni aniqlash maqsadida xronometrlash mashgulotning asosiy vaqtini samarasiga baho berish uchun foydalaniladi. Maktabgacha ta`lim tashkilotida, tayyorlov guruhlarida tajriba va tadqiqot ishlarini olib bordim bunda bolalarning epchillik, tezkorlik harakat aniqligi va koordinatsiyalar yuzaga kelish xarakterlidir. «Mokisimon yugurish» ni bajarish chaqqonlikni rivojlantirish darajasi haqida ma’lumot olishdir. Bunda 6-7yoshli o`g`il bolalarda 15metrga yugurish bo`yicha ko`rsatgichlar: tajriba boshida 5,5, o`rtasida6,0, oxirida 6,8 soniyaga. Qiz bolalarda: 6,0-6,5-7,0 tashkil qilgan. Chaqqonlik bo’yicha 4x10mga mokisimon yugurish tajribadagi qiz bolalarida boshida 9,1 soniyaga, o`rtasida 8,1 oxirida 7,7 soniya. Tajriba jarayonida berilgan jismoniy mashqlar ta’sirida 0,2soniyaga o’zgargan. O’g’il bolalarda tajriba boshida 9,0soniyaga oxirida 8,5 soniyaga chaqqonlik sifati 0,5 soniyaga qisqargan. Turgan joyidan uzunlikga sakrsh: O`g`il bololarda tajriba boshida 100sm, o`rtasida, 110sm, oxirida 115sm. Qiz bolalarda 90sm, 95sm, 100sm, natijani qayd etdi tajriba davomida berilgan jismoniy mashqlar yordamida ushbu ko`rsatgichlar umumiy jihatda 10-15smga oshdi. To`pni uzoqqa uloqtirish: O`g`il bolalarda tajriba boshida 15 metr, o`rtasida 18 metr, oxirida 20metrni tashkil qiladi, Qiz bolalarda tajriba boshida 10metr, o`rtasida 12metr, oxirida 15metr natijani ko`rsatdi. Uloqtrish bo`yicha natijalar umumiy jihatdan 5-10 metr masofaga uzaydi.
1)30 metrga yugurish
o`g`il bolalar – 5,5-6,0-6,8 soniya;
qiz bolalar-6,0-6,5-7,0 soniya.
2)4x10 metrga mokisimon yugurish
o`g`il bolalar - 11,5-12,0-12,5 soniya;
qiz bolalar- 9,1-8,1-7,7 soniya.
3)Turgan joydan uzunlikka sakrash
o`g`il bolalar - 100-110-115 sm;
qiz bolalar - 90-95-100 sm.
4)To`pni uzoqqa uloqtirish
o`g`il bolalar - 15-18-20 metr;
qiz bolalar - 10-12-15 metr.
Tadqiqotda qo`llayotgan bu usuliyatning ijobiy tomoni shundaki, izlanuvchining o’zi tadqiqotda aynan ishtirok etmaydi. Hayotdagi kuzatishdan farqli o’laroq, bu usuliyat kuzatish predmetini aniq o’rganadi, kuzatilayotgan va undan aniqlangan dalillarni tezlik bilan hisobga oladigan tizimni ishlab chiqishi va uni izlanishda qo’llashi oson kechadi. Maxsus bayonnomalar, yozuvdagi shartli ifodalagichlar va tadqiqotni osonlashtiradi. Barcha ilmiy kuzatishlar natijasi kuzatuvchi-ning shaxsiy qobiliyatigagina bogliq bo’lmasligi lozim, chunki o’rganilayotgan dalillar, ularni natijalari ko’pchilikda turlicha fikr hosil bo’lishiga olib keladi. Bu usuliyatning qulay tomoni shundaki, bir vaqtni o’zida bir necha kuzatuvchi bir ob’ektni kuzatishi va natijalarni solishtiriladi. Bunda ayrim apparatlar o’sha harakatning bajarilishini qayta takrorlashi yoki tadqiqot o’lchoviga qarab uni foto, kinospyomka, video, magnit tasmasi yozuvi va boshqalar) orqali kuzatish lozim bo’lgan xulosalarni qiladi. Bunday xulosalar ob’ektiv bo’ladi. Uni ijrosidagi kamchiliklar yoki yangiliklarni takroriy ko’rish imkoni bor. Lekin qator sport turlari, harakat faoliyati va harakat aktini baholashda baxslar, munozaralar qilishga to’gri keladi. Xulosalar sub’ektiv bo’lib yakuniy xulosa natijasiga salbiy ta’sir qilish hollari ham uchraydi.
Hozirgi zamon jismoniy tarbiya nazariyasi harakatlarni ijrosi bajarilishidagi ayrim dalillar va ular haqidagi xulosalarda noaniqlikga yo’l qo’yilishi mumkin. Masalan, badiiy gimnastika, akrobatika, suvga sakrash, figurali uchish va boshqalarda harakatni ifodalanishi bayoni faqat ko’z bilan baholanadi. Qator hakamlarning har qaysisi o’z fikrini o’zicha bayon qiladi, umumiy xulosa shunga qarab chiqariladi. Bunday kuzatish usuliyati tadqiqotchi yoki kuzatuvchida o’ta kuchli salohiyatni talab qiladi. Harakatli o`yinlarning bolalar harakat tayanch malakalarini oshishi va rivojlanishidagi ahamiyati. Harakatli o`yinlarning ochiq havoda o`tqazilishining ahamiyati. Harakatli o`yinlarning o`tqazilishida hayotiy faoliyat uchun zarur bo`lgan jismoniy sifatlarni, o`yinlar jarayonida sport maydonida yoki sport zalida o`quvchilarni tartib-intizomni saqlashi va o`yin qoidalariga rioya qilishi to`g`risida.
Tadqiqot so`ngida shuni aytib o`tish joizki bolalardan olingan bu ko`rsatgich natijalarni yanada o`strish ularda ushubu sport turlari bo`yicha yetrlich bilim ko`nikma malakarni oshirish borasida bir qancha yangi dasturlar adabiyotlar hamda ularning yosh xususiyatiga bog`liq holda ishlab chiqilgan o`quv dasturlari ham mavjud bo`lib, biz tadqiqiot ishlari davimida yuqorida keltrilgan qo`lyozmalardan foydalangan holda olib borishim maqsadga muofiq bo`ladi, hamda bolalarning sportga bo`lgan layoqatni samaradorligini oshirdi.
BOB BO`YICHA XULOSA
Mustaqil yurtimizdagi ozgarishlar rivojlanishlar ertangi kunimiz poydevori bo`lgan
Yoshlar va bolalarga ulkan imkoniyatlar eshigini ochmoqda. Bu imkoniyatlardan unumli foydalanish aholli o`rtasida sog`lom turmush tarzini shakillantirsh manbayi sifatida biz yoshlaning port bilan muntazam shug`ullanib turishini tadbiq etishim joiz sanaladi, shu borada bolalar sportini ham rivojlantirish ularda sportga iod bilimlarni shakillantirish ularni sportga jalb qilish va shu asnoda bolalar sporti uchun maxsus mashg`ulotlar ishlanmasi ularning yosh xususiyatlariga muofiq holda ishlab chiqilgan. Ulardan to`g`ri xulosa bilan bolalar sporti faoliyatiga jalb qilish esa ularning sportga bo`lgan mlakalarni samaradorligini oshiradi. Xususan yengil atletikaga oid mashqlar to`plamiga oid mashqlar uchun ham bolalarga mo`ljallangan normativlar majud. Bu mashqlar va normativlarni ishlab chiqishga o`z hissalarni qo`shgan, ilim fan fidoiylari zaxmatkash olimlari o`zlarning bir qancha o`quv qo`llanmlari hamda kitoblari bilan bolalar spotri rivojiga ulkan hissa qo`shgan Olimlarimiz X.To`linova, P,Xo`jayev, M.Xo`jayeva, X.Meliyevlarning “Jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi”
Do'stlaringiz bilan baham: |
