|
Laqqa - Cilurus glanisL.Respublikamizning suv havzalarida laqqa baliq keng tarqalgan. Tanasida tangachalari bo'lmaydi, bo'yiga cho'ziq. Orqa suzgich qanotlari kichkina. O’zbekistonda Orol dengizi sohillarida, ko'llarda va daryolarning o'zanlarida yashaydi. Ko'pchilik hollarda suvlarning tinch oqadigan aylanmalarida vachuqur joylarda bo'ladi.Laqqa baliqlar asosan mayda baliqlar bilan oziqlanadi. Yosh baliqlari hasharotlar,shu jumladan quruqlikda yashovchi hasharotlar bilan oziqlanadi.Laqqa baliqlar oshqozonida ko'pincha chigirtkalar ham uchratilgan.Laqqa baliq vaqti kelganda kaltakesak, suvilon va sut emizuvchi mayda jonivorlar (kemiruvchilar)ni ham yutib yuboradi.Ayrim hollarda parrandalarni ham yutib yuborgan. Laqqa baliq Chinoz atroflarida va Amudaryo deltasida iyun oyida uvildiriq tashlaydi. Uning uvildiriq tashlash joyi daryoning Chinoz atrofidagi kamar hisoblanadi. Serpushtligi urg'ochisining kattaligiga bog'liq. (136—467 mingtagacha uvildiriq tashlashi mumkin.) Uvildiriqlarining diametri o'rta hisobda 3 mm ni tashkil etadi. Laqqa baliqlar to'rt yoshligida jinsiy voyaga etadi.Orol dengizida laqqa baliqlar yiliga 9 ming sentnergacha ovlanadi. Respublikaning ichki suv havzalarida laqqa baliq, sazandan keyin asosiy ovlanadigan baliqlardan hisoblanadi. Daryolarda laqqa baliq suvda suzib yuradigan to'rlar, yoyma to'r va venterlar bilan hamda ko'pincha qarmoqlar bilan tutiladi.
Sudak(sla)–Lucioper calucioperca L. Sla(sudak)-yirik baliqlardan hisoblanib,uzunligi 130sm,massasi 12 kggacha. Ayrimlariniki esa 18kggacha boradi.Tanasi mayda tangachalar bilan qoplangan,gavdasi xushbichim va yon tomonlari bir oz botib kirgan. Orqa tomonida ikkita katta suzgich qanotlari bo'ladi. Oldingi qanotlari qattiq va o'tkir nurlar bir tortilgan. Ko'krak va qorin suzgichlari bir-biriga yaqin joylashgan va oxirgisi deyarli tomog'ida. Katta og'zi burchak bo'lib ko'zigacha kirib borgan. O’tkir va yirik tishlari boshqa hamma baliqlardagi kabi qoziq tish shaklida bo'lib, ular o'ljalarini ushlab qolish uchun xizmat qiladi.Slaning ust tomoni yashilsimon kulrang bo'lib,yoni hamda past tomoni kulrangsimondir.Tanasi bo'ylab uzunasiga qo'ng'ir tusli yo'llar ketgan.Sla Amudaryo bo'ylab To'rtko'lgacha tarqalgan. Orol dengiziga ham o'tib turadi, yaqin-yaqinlarda u bir qator suv havzalari sharoitida uyg'unlashtirildi.Sla uvildiriqlarini Orol dengizi sohillariga mart oyidan boshlab, suvning temperaturasi 13—15° bo'lganda tashlaydi. Uvildiriq tashlash davri anchaga cho'zilib, u iyun oyi oxiriga qadar davom etadi.Urg'ochi baliqlar uvildiriqlarini suvga nisbatan katta chuqurlikda (kamida 3—5 metrgacha)tashlaydilar va ularni suv osti o'tlariga,ildizpoyali qamish hamda suv ostida cho'kib yotgan shoxlarga biriktirib qo'yadilar. Tashlangan uyildiriqlarerkak baliqlar tomonidan butun rivojlanish davri davomida qo'riqlanadi.Bu davr 7—15 kun davom etadi.Sla balig'i juda serpusht.O’lchami 40—60 sm keladigan urg'ochi baliqlarining har qaysisi 200dan 500ming donagacha uvildiriq tashlaydi.Sla baliqlar bilan oziqlanadi. Shunga ko'ra uni keraksiz baliqlarni yo'qotish uchun suv havzalariga qo'yib yuboriladi. Orol dengizida ilgarilari bunday baliqlarning asosiy ozig'i ovlanadigan baliqlar (plotva, leshch, qorako'z, tarasha baliq va moybaliq) hisoblanadi, hozirda esa ularning ovqati bizning sharoitimiz uchun uyg'unlashgan buqa baliq, qiyshiq og'iz va mezid baliqlardan iboratdir.Sla balig'i yil davomida ovlanib, uning yarmidan ko'prog'i baliqlarning uvildiriq tashlash vaqtiga to'g'ri keladi. 1960 yilga qadar Orol dengizidan 5,7 ming sentnergacha bu xildagi baliqlar ovlanib, u jami ovlangan baliqlarning 2,8 protsetsini tashkil etgan. Undan keyingi yillarda bu baliqning ahamiyati yanada oshib, 1960 yildan 1971 yilgacha o'rtacha ovlangan baliq o'rta hisobda 32,8 ming sentnerga ko'tarildi,eng ko'p ovlanganda uning miqdori yiliga 94 ming sentnerni tashkil etdi. Endilikda sla balig'i Orol dengizida ovlanadigan baliqlar ichida birinchi o'rinda turadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
