Аба (Хўж.) – она: абам джоқ,иштə. Абай (Хўж.,Қўнғ.,Манғ) – дўқ,пўписа. Абақламақ

қолүзлүк( Қўнг., Хўж.,)―сўйилган молдан қассобнинг оладиган улуши.
қомай (Манғ.) манман ,гердайган,мактанчоқ.
қомарча ―эск. жувоздан ёгни оладиган идиш.
қонаға (Хўж.,Кўнг,)―озик овкат ҳисобига мол боқадиган подачи.
қонақ I ―бот. эрта (қирқ қунда)пишадиган майда тариқ.
қонақ II ―товуқ тунайдиган ёгоч:қонағам қонақ , тавуқтыŋ қонып туний―туған ағачыда қонақ.(Б.том.)
қонақIII ―(Бер., Хўж., Қ. чоқ. Қўнғ.)―меҳмон.
қонақ VI ―сочдаги майда кепак:чачынŋы қонақ басып кетипти.(Н.Хон.)
қонақламақ (Хўж., Кўнг.,)―меҳмон бўлмок.
қонық ( Бер., Хўж.,)―туйга узокдан келиб ётиб қоладиганларни меҳмон олиш:бизиŋ үйгәдә қонық түшти(Хўж.).
қонмак - жойлашмоқ, ўтроқлашмоқ; дыйханчылығ этсэн йеринди
тавып қон, чарвачылығ этсан орнынды тавып қон (Бер.).
қоңғылтан (Манғ.) қоңылтайақ (Хуж.) оёқ кийимини пайпоқсиз, пaйтaвaсиз кийиш.
қоныр//қамар (Хўж., Хўж.) - жунларининг ости қизғиш, усти эса қора, ялтироқ қоракўл тери.
қоңшы-оба (Хўж) - қўни-қўшни.
қопа (Тўртк., С. бий., Ш. хон., Қ. қиз) қ. ғопa 1, 2.
қорлық (Бер.) уютки: сүткә қорлық салдырма? (Қ, ноқ).
қорчыламақ (Бер., Манғ., Хўж.) - эҳтиёт қилмоқ, кўриқламоқ.
қотармақ (Манғ., Бер.) - 1. бирор нарсани (дон ёки суюқликии) "бир идишдан иккинчи идишга солмоқ, қуймоқ, 2. ичимликни бир варакайига ичиб юбормоқ.
қотыр (Хўж., Манғ.) чўтир; қoтpақ - чўтирроқ.
қотыр бөрәк (Бер.) — хамир ичига қийма" ва тухум аралашмаси солиб пиширилган овқат.
қох (Манғ., Бер.) — чор (оқ жўхорининг хирмонда ҳaйдaлиб олингандан кейинги қолдиқлари).
қочқылт (Манғ., Бер., Хўж.)- қорамтир.
қоччым (Хўж., Қўнғ., Манғ.) қ, ғоччым.
кош l- мол-мулк, асбоб ускуна, майда-чуйда нарсалар.
қош II (Манғ., Қ. чок) хушомад: ишиң биткәнчә, ийтиннхнин қошыны эт (Қ. чок).
қош III (Хўж., Бер., Манғ.) — қўшхона, чўпонлар шийпони.
Қошалық - аёллар бошига боғлайдиган, қизил, бир-биридан ажратилмаган рўмол товари (2-3 таси биргаликда боғланади).
қошант I- қўшимча, қўшимча маблағ.
қошант II- аралаш, чатиш: чын өзвәк Гүрлән, Манғытта қошант бар (Манғ.).
қошар (Қўнғ.) — анат. қўлнинг бириккан жойи.
кошбав- эск. қўша белбоғ: йигитләр қошбав тағатуған эди (Қ. бой).
қошқазық (Тўртк., С. бий) — токча: қошқазықта дурыпты (Тўртк.).
қошкулак (Манғ.) қ. қапшырма.
қошмақ l— ота-онаси бошқа-бошқа миллатдан бўлган оиланинг боласи.
қошмақ ІІ (Манғ., Хўж., Бер.) қошмақы (Тўртк.. С. бий) дурагай, гибрид (ҳайвон): қошмақ түйә, қошмақ қой (Хўж.).
Куба (Бер. Хуж., Қўнғ.) - оқ (ранг): қуба түйә (Бер.)
кубатал (Манғ.) - бот, самбитол: чығыр талдын улқаны қубатал.
Кубба - от эгари бошидаги ялтироқ, ок безак: қуббалы ийэр қубба (Хўж.).
қув I (Хўж., Кўнғ.) - якка, ёлғиз: қув башы йеч джергә сыймыйды (Хўж.).
қув II — 300л. Оққуш.
кувақы (Хўж., Кўнғ.) - шўх, қизиқчи: дым куақы адам йеди (Қўнғ.).
қувға - бот. ассаламалайкум (ўсимлик).
қувыш//қувуқ - 1. кавак; 2. тагида сув бўлмаган музлик.
қувқын (Манк., Бер.) - I. заҳар; 2. аччиқ, шўр.
куда-қайым//қуда-қайын- куёв ва келиннинг оталари.
қуйашлама - офтобрўя.
қуйман (Хўж., Қўнғ., Манғ.) - қуймоқ: қуйман тавада пишади (Хўж.).
қуйруқ майлав (Манғ. Бер.) - сотиб олинган мол ёки янги тукқан сигир муносабати билан ўтказиладиган кичик зиёфат.
қулақ қағыш (хўж.) — этн. турмушга чиқаётган қизнинг розилигини олиш
қулақ тишлэтиш (Бер, Манғ.) - этн. бешик керти.
қулақчанақ (Манг., Бер.) - 1. катта хурма: 2. кастрюлька.
қулакчәгә - катта ёғоч мих.
қулыпкәр (Манғ.) — қулфчи (қулф ясайдиган темирчи)
кулқа (қўнғ., Хўж.) - анат, қулоқнинг бошга бирлашган жойи.
қулқым//қулқум//қулқын//қулкун (Хўж., Қўнғ.) — анат. ҳалқум;
бўғиз: мал қулқынынан бавызланады (Хўж.).
қуллуқчы (қ. чок) - хизматчи, хизматкор: буйруқчы буйырса,
куллуқчы джүгүрэр.
қулчумақ//қулчумар (Хўж.) — қулга ўхшаш (бурни катта, қорачадан келган одам).
қумайт//қумсав (Хўж.) ~ кумақ (Тўрт., Бер.) қумлок.
қумарча (Манғ.) — ёғоч, коса (жувознинг ёғ соладиган идиши).
қумбыз (Манг. Хўж., Қўнғ.) - хумдон.
қумыры (Хўж., Қўнғ.) ~ қумры (Бер., Манғ.) — 300л. мусича.
қумпышық/қумчычкан - 300л. юмронқозиқ.
қумра (Манг., Хўж.) - белкурак дастасини маҳкамлайдиган мих қоқилган тунука.
қумсәңгәр (Манғ.) - эск. кулол (лой ва қумдан идиш-товоқ ишловчи) қунан (Манғ., Тўртк.) уч яшар мол, қунанча//қунанчығар - икки-уч ёшли мол; қунан чабыш- биринчи марта пойгага қатнашаётган отнинг чопиши, қунан чаптырым- саккиз-ўн
километрли масофа; кунан қымыз - уч кунлик бия сути.
қундақ (Бер., Хўж., Қўнғ.) йўргак: қyндaғы ҳөл амəсма? (Хўж.).
қуныш (Бер., Хўж.) — вет, мед. 1. суяк сили; 2. букpи.
қур l - давра: тойда қур дым кәттә болды (қ. бой)
қур II (Тўртк.) - боғич (ботинка, туфли боғичи).
қурамақ- тузмоқ, ташкил этмоқ: абзый бува колхозды қураған (Б. том).
қурғын//қурғун- бадавлат, ўзига тўқ: қурғун адам боған (Б. том).
қурдаш (Хўж., Қўнғ., Манғ.) - тенгқур.
қурдым I (Хўж., Қўнғ.) - очкўз, тамагир: дым қурдым адам
(Қўнғ.).
қурдым II (Хўж.) - ўпқон: атызда беш-алты қурдым барәеән (Қиёт).
қуры (Бер., Манғ.) - 1. фақат, нукул, 2. Қуруқ, ҳеч нарсасиз.
қурык//курук (Бер., Хўж., кўнғ.) - 1. хода, узун ёғоч, 2 уюрдаги
отларни ушлаш учун ишлатиладиган учига илмоқли арқон
боғланган хода; 3. чиғир ҳайдашда от, туя ва б. нинг пастка
жағига боғлаб қўйиладиган узун хода.
қуртбағар- пиллакаш.
қуртқа (Манг.) - 1. пакана, чаққон (одам); 2. кампирга ўхшаш чол.
қуртмуйиз (Бер.) - учи ичкарига айланган кичкина шохли қуй.
қусқан (Хўж.) - шўр: қусқан джер - шўрлаб кетган ер.
қусур (Манғ., Хўж.) - ҳисса: ҳаммасинин кусурыны өзим чыгараман (Хўж.).
кут I (Хўж., Қўнғ., Қ. чоқ) — фақат, нуқул.
қут ll (Хўж., Қўнғ., Қ. чоқ) — худди, айнан.
қутан (Бер.) — бўйни, тумшуғи узун қўй.
қутармак l- тугатмок, тамомламок
қутармақ II — вафот этмоқ, ўлмоқ: мен барсам, қутарған əкән (Б. боз.).
қутармақ ІІІ — қутқармоқ: зордан қутарып қалдық. болмаса өлвади (У. боғ).
қутлымәрәк (Хўж.) — қутлуғ, муборак: қутлымәрәк деп кегән.
қутнақ — албатта, шак-шубҳасиз: шу қызды қутнақ аламан (Манғ.).
Л
лабыр//лавыр l- лангар: парахоттын лабырыннан ушап туштим (Хўж.).
лабыр//лавыр II - вазмин (одам): бизиң Абылла дым лабырaв (Манг.).
лабыр III- режа.
лабырдақ (Тўртк., Бер.) - вайсақи: йүргән бир лабырдақ адам (Бер.).
лабырдамақ (Тўртк., Бер.) – тез-тез гапирмоқ, бидирламоқ.
лавап каса- чинни коса: лавап касаға сап, айран апке (Манг.).
лағар (Тўртк., Бер.) — ишга яроқсиз кекса мол (от, туя, ҳўкиз
ва б.).
лағва (Хўж.. Манғ.) — қуруқ гап сотувчи, вайсақи
лағырлавық//лағырдақ (Бер., Хўж.) ~ ладырдавық (Манғ.) ~ лақырдавық (Тўртк.) – сафсатавоз, вайсақи.
лазым- кўч. м. ўлим.
лайламақ (Бер., Манғ.) - кўч. м. бирор ишни чалкаштириб юбормоқ.
лайқашық (Манг.)- андава.
лакатақ- таққа: ат ахыры шу йергә кегәндә лақатаң тохтады (Бер.).
лакка- дарров, бирданига, бир зумда.
лаққы - 1. лакма, гўл одам; 2. сергап, эзма.
лапак - солиш учун). ялпок, ялпок юзли киши: анав лапак барго (Манг.). лапар//лапар//лапарманат-аск. 1. кумуш нака: 2. хотин-а.
лапламак Лаплама II куч. м. лофчи: Сабыр лапламу бар йәрда сана гол йок (Манг.). 1. ловупламок. 2. куйдирмоқ, ачиштирмок
лам Палапаамак (Манг., Бер.) - яркирамок, елкинланмок: кун чыгар.. - соков: туяма лалма, йа сон богамма? (Қ. чок). дап кун чыгады лалаплап (Бер.).
конверт (хат лапа (Бер. Манг.) ла : па (Туртк., С. бий)
ларнинг соч ва кийимларига, дўпписи атрофига тақиладиган безак ок (кумуш) тангалар.
лапарман тўқ қизил ранг: бергән чыты лапарман (Б. боз.). лапыш (Кўнг.). лаппыч (Хуж)- лаппыш (Манг.) - кичик лакка балик.
1. ранг-баранг, турли хил бўёқлар аралашмаси: 2 жу да кизил ранг.
лаппа-шартта: лаппа тутып алдымдагын, вел деп урдым (Манг.). лар I (Бер., Манг. Хуж.) - 1. жар, чукур: 2. сув кавлаб кетган чукур ер. 3. пойдевор ёткизиш учун қазилган чукур. 4. Ўнкир
лар 11-сув йиб кетиши сабабли емирилиб тушаетган қирғоқ
лар ш (Кунг.) каттароқ чукур ерда сув тўпланиши натижаен
да хосил бўлган ховуз; кул. дарз, дара кетган, ерилган жой марзан
ларса к. лакка: ларса барда, алда кайт (Туртк.). лас 1 (Туртк., Бер.) к ылас: ластан кийган көйләги (Бер.). лас 11 (Бер.) этн. сочпопук (аёллар сочига кушиб ўриладиган кора ип еки кора жундан тўкилган лента).
пахшангы (Хуж., Қўнг., Манг.) - 1. жуда кексайиб ишга ярамай колган чол еки кам нр. 2. к лағар. ләбәк //ләвәк (Манг.) - пустин адипи. лабзийна (Манг.) давзи : на (Туртк.) пашмак ҳолва.
лава : пы ка : са (Тўртк.) к. лавап каса: бир лава пы ка са арақ. ләвант (Тургк., Бер.) -ялков, ишекмас. лавзә (Хуж.) -зск. лапашанг: бир лавза катын әкән (Қулоп).
Ләйләк-коч. м. кичик оддий варрак.

лайсан (Хуж, Манг.) - 1. кўп еккан ёмгир. 2. лойгарчилик. лакат I (Хуж.) - мед кўзга тушган ок. лакат II (Хуж.) -тарнов. ләкки 1-кичик сопол товок, ясси лаган: ләккига сап апкеләгай

(Қ. бой).
ләкки 11 - туфлон: қартайып, ләккига тукурип отырганым йок (bep.). ләккич (Манг.) - бебурд, тутуриксиз: бир аэккич, пыйаныста
далиймәк/ләллиймәк гердайиб юрмок, кеккаймок. байы бар.
ләнгәр (Туртк. Бер.) дәллув ләллүв баш (Хуж., Кунг.) - дайди, бекорчи: дам. (Кунг, Хуж.) - хул: зах, нам тегирмон устига куйиладиган тош. әкки дәвән (Манг.) 1. лапашанг: 2. бекорчи, спек дәппик (Манг., Хýж.) - ёпишкок, елимшак әтив (Бер.) - этн., эск. тилладан ишланган бурун исиргасн.
ла: шәки (Туртк.)
лықлық (Хўж., Қўнг.)
локкы I ҳикичок: 2. ҳикилдоқ, буга добыкаса (Хуж.) - қ, лавап каса бўш, юмшок: кавунынын кобиси локкы боп кашты (Манг.). лоққы 11 (Бер ) -буйи калта, сутаси катта, эрта пишар жохори доппанкер (Кунг. Хуж.) - болалардан бирининг кузини боглаб
эрта пишар, юпка пучокли, усти турсиз ковун.
уйнайдиган уйин. куйка (ёг сингари суюкликлар тагида колган куйкум): Йагны лоттысыны казанга салма, дек (Туртк) ләккә-ләккә (Туртк., Бер) -тўла-тўла, бугун-бутун: қазанында логты (Туртк.. С. бий)
кайнаган, леккә-леккә май болсын (Бера) лөк түйэ (Хуж., Кунг.) - буйни ва оеги узун бир уркачли туя. узун, юмалоқ ёстиқ летора//летра (Бер., Манг, Хуж.) - лойка, нихоятда лойкали. бот. куксултон. лэләгәкиз (Туртк., С. бий) дуджджа лук (Туртк..С. бий)
палагда.
луни (Туртк.) - этн. ювгучилар киядиган кулкоп.
дупп-луп (Манг.) ЛИММО-ЛИМ: апта сув луппа-луп агыбатыр
(Б. том).
M
маваса//муваса-инок, хушмуомала, муроса мага//мана//ма: (Хуж., Манг.) маған (Кунг.) - мана (Бер.)
менга: мага сөз қайтарды (Қ. чок). магалдак I-думбалок ошмок.
магалдак II-гирдоб: магалдакка тушгэйсэн деп каргыйды (Қ. чок.). магзаба (Хуж., Кўнг.) с магзава (Манг, Бер.) к. вад асыл II.
Мадарма (Бер., Манг.) эск. махмадола. мадда (Хуж.) -зоол. ургочи чумчук.
мазы (Туртк., Бер.) кичик, усмай колган хандалак. майырмак майиб килмок: бир йерини майырып қойма (Қ. бой). майкади (Манг., Бер.) - сув ковокдан қилинган ё идиши сочик (ёгли овкат егандан кейин кулни
майлык I (Бер., Манг.) артадиган сочик): майлыкты ал, қолды артайык (Бер.). майрык I (Манг., Бер., Туртк.) - майиб.
майрық 11 (карта ўйинига оид) - картани кўрмасдан уйнаган одамнинг навбат узига келганда пул тикмай, бўлди, тўхтади маъносида айтадиган сўзи.