Аба (Хўж.) – она: абам джоқ,иштə. Абай (Хўж.,Қўнғ.,Манғ) – дўқ,пўписа. Абақламақ

илә (Хўж.) – сув тагида қолган тўнка.
иләзәк//иләзик (Хўж.) – нимжон: қызалағы дым иләзәгәкән (Н.ман).
иләктирмәк (Бер.) – қўлға киритмоқ, туширмоқ, ушламоқ.
иләчәк (Манғ., Хўж.) ~ иләчәк (Қунғ.) – эск., этн., 1. кампирларнинг бошдан кийиладиган, олд ва орқа томондан кўкраккача тушиб турадиган (фақат юз кўринадиган) оқ читдан тикилган кийими: кәмпирләргә азар бергән иләчәк (Манғ.) 2. лачак ўрнида ўраладиган дока рўмол.
илгәри – олд, олд томон: көз илгәрисидә бир қара көринди (Бер.).
илгич – илмоқ, илгак: палтоныŋды мынав илгичгә қыстырағай (Қ. чоқ.).
илик – берк, қулфлик: бир джаққа кеткән қушыйды, үйи илик (Хўж.).
илиштирик – бот. дўлана; йап бойы илиштирик (Манғ.) .
илмәк – қулфламоқ: уйиŋни илип келағай.
илтәшмәк I – етишмоқ: самалйотға зордан илтәшип қалдым (Манғ.).
илтәшмәк II – эргашмоқ: саŋа илтәшип кетип қалағаймасын (Хўж.).
илтирәмәк(Манғ.,Хўж.) ―илвирамоқ: йарасы илтирәп кетти (Манг.)
иммә(Хўж., Манғ., Бер)~ иммә (Кўнғ.).― этн. 1. аёлларининг тўйга кўрпа тикиш учун уюштирилган ҳашари; 2. тўйга кўрпа тикаётганда ташқаридан борган кишига ипилиб, эвазига бир нарса (пул) олиш одати.
индәмәс―зоолог.искабтопар.
инджытмақ (Тўртк., С. бий., Ш.хон.)― дилсиёҳ қилмоқ,ранжитмоқ.хафа қилмоқ:мәни инджытсаŋам,баланы инджытма (Ш.хон).
иничәк (Хўж.,Бер)―энг кичик ука,ини.
инкөз (Хўж.)―жуда ўткир кўзли: дым инкөз адам әкән (Ж.. йир).
интәҳа―эск,хоҳиш,истак,тилак:интәҳаŋны айт,―депти пашша(К. чоқ).
иŋген ―урғончи айри туя.
иŋирсимәк (Бер)―ичикиб йиғламоқ.
иŋрәмә//иŋрәмәс―етти-саккиз ёшдаги қуй ёки қўчқор.
ирәндә (Манг.,Қ.чоқ.)―меъёр,режим,тартиб.
ирәндә―тушиб қолган лой(янги жойни тарашлаганда,ариқ қазиганда тушиб қолган лой).
иранмақ (С.бий)―чайқаламоқ,тебранмоқ.
ирәп―хумдон ичидаги токча.