A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin

1.
2.
3.
4.
5.
Odam irsiyatini o‘rganishning qanday usullari bor?
Geneologik usulni ta’riflab bering.
Egizaklar usulining mohiyati nimada?
Sitogenetik usulni ta’riflab bering.
Biokimyoviy usulning ahamiyati haqida gapirib bering.
59- §.  Odamdagi irsiy kasalliklar

---

140
GENETIKA  ASOSLARI
V BO‘LIM
yosh  nuriga  juda  ta’sirchan  bo‘lishi  bilan  farqlanadi.  Gemofiliya  va  dal­
to nizm  kasalliklari  jinsiy  X­xromosomaga  birikkan  holda  nasldan  naslga 
o‘tadi.
Xromosoma  kasalliklariga
  —  Daun  sindromi,  Klaynfelter  sindromi, 
Shershevskiy­Terner sindromlarini misol qilish mumkin. Xromosoma kas­
alliklari  xromosoma  soni  va  tuzilishining  o‘zgarishi  bilan  bog‘liq.  Daun 
sindromi  erkaklarda  ham  ayollarda  ham  uchraydi.  Bu  kasallikning  kelib 
chiqishiga  aso siy  sabab  21­  juft  xromosomaning  bittaga    oshib  ketishi 
natijasida    diploid  to‘plam  47  ta  bo‘lib  qolishidir.  Bu  kasallikning  asosiy 
belgisi, bemorning boshi nomutanosib kichik, yuzi keng, ko‘zlari kichik va 
bir­biriga  yaqin  joylashgan  bo‘la di.  Og‘zi  ya rim  ochiq,  aqliy  zaif,  odatda 
bepusht, uzoq yashamaydi. Bunday kasallarda yurak va yirik qon tomirlari 
nuqsoni ko‘p uchraydi. Klaynfelter sindromi kasaliga uchragan bemorlarda 
jinsiy  xromosomalar  XXY,  XXXY  bo‘lishi  mumkin.  Bu  kasalga  chalin­
gan odamlarning odatda qo‘l­oyoqlari uzun, yelka chanoqqa nisbatan tor, 
skelet  tuzilishi  ayollar  skeletiga  o‘xshash  bo‘ladi,  bunday  kasallik  faqat 
erkaklarda uchraydi. Bu kasallikning XXY, XXXY holati o‘rtacha 500 ta 
boladan bittasida uchraydi.