A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin

 Drozofila pashshalarining 
ko
‘
rinishi.
61­ rasm.
117
GENETIKA  ASOSLARI
V   BO‘LIM

---

118
GENETIKA  ASOSLARI
V BO‘LIM
uchun  genlarning  birikishi  mutloq  bir  hodisa  emas?  Tad qi qotlarga  qa­
raganda,  genlarning  yuqorida  aytilgandek  qayta  kombi natsiyalanishiga 
sabab  shuki,  meyoz  jarayonida  gomologik  xromosomalar  konyugatsi­
yalanganda  ularning  ma’lum  bir  foizi  o‘z  qismlarini  ayir boshlaydi  yoki 
boshqacha  ayt ganda,  bir­biri  bilan  chalkashadi.  Bunda  dastlab  gomologik 
xromosoma larning  birida  joylashgan  genlar  endi  turli  gomologik  xromo­
somalarga o‘tib qolishi aniq bo‘ladi. Ular qayta kombinatsiyalanadi. Turli 
genlarning  chalkashish  foizi  turlicha  bo‘lib  qoladi.  Bu  ular  orasidagi  ma­
sofaga  bog‘liq.  Genlar  xromosomada  bir­biriga  qancha  yaqin  joylashsa, 
chalkashganda  ular  shuncha  kam  ajraladi,  birikish  foizi  shuncha  yuqori 
bo‘ladi. 
Chunki  bunda  xromosomalar  turli  qismlari  bilan  almashinadi  va  bir­
biriga  yaqin  joylashgan  genlarning  birga  bo‘lish  ehtimoli  ko‘p  bo‘ladi. 
Ana  shu  qonuniyatlarga  asoslanib,  genetik  jihatdan  yaxshi  o‘rganilgan 
organizmlar  xromosomalarining  genetik  kartasini  tuzishga  erishildi, 
bu  kartada  genlar  o‘rtasidagi  nisbiy  masofa  ko‘rsatilgan.  Drozofila 
pashshasida  gomologik  xromosomalarning  chalkashishi  va  qismlarining 
almashinishi  faqat  urg‘ochilarda  sodir  bo‘ladi.  Erkak  pashshalarda  bu 
bosqich  bo‘lmaydi,  shuning  uchun  ular da  bitta  xromosomada    joylashgan 
genlarning  birikishi  to‘liq  birikish  hisoblanadi.  Ana  shu  sababga  ko‘ra, 
tahlil qiluvchi chatishtirish uchun urg‘ochi pashshalarni olish kerak.