A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin


- §.  6- laboratoriya mashg‘uloti



Download 5,84 Mb.
Pdf ko'rish
bet174/244
Sana14.01.2022
Hajmi5,84 Mb.
#363449
1   ...   170   171   172   173   174   175   176   177   ...   244
Bog'liq
biologiya. 9-sinf (2014, a.zikiryayev, a.to'xtayev)

50- §.  6- laboratoriya mashg‘uloti
G‘o‘za, pomidor, namozshomgulning chatishtirish 
natijasini gerbariy asosida o‘rganish
O‘simlik turi
Dominant belgi Retsessiv  belgi
Oraliq holda hosil bo‘ladigan belgi
G‘o‘za
Pomidor
Nomozshomgul
Ota­ona    o‘simliklarning    fenotipi    avvalgi    tajribadagi    kabi,  lekin 
ajralish  natijasi  boshqacha.  Duragaylar  orasida  25%  o‘simliklar  yu­
maloq  qizil  meva,  25%  noksimon  qizil  meva,  25%  yumaloq  sariq 
meva,  25%  noksimon  sariq  meva    berdi  (nisbatan  1:1:1:1).  Ota­ona 
o‘simliklarning genotipi qanaqa? Duragaylar genotipichi? 
2.


Mendel  o‘z  tajribalarida  xushbo‘y  no‘xat  o‘simligining  yetti  juft  irsiy 
belgisining  nasldan  naslga  o‘tishini  kuzatdi.  Keyinchalik  olimlarning 
ilmiy  izlanishi  natijasida  har  xil  turga  mansub  organizmlardagi  turli  juft 
belgilarning  irsiylanishi  o‘rganilib,  Mendel  qonunlari  isbotlab  berildi. 
Natijada  bu  qonunlar  umumiy  xarakterga  ega  ekanligi  tan  olindi.  Lekin 
keyingi  ilmiy  izlanishlar  xushbo‘y  no‘xatning  ayrim  belgilari  —  changchi 
shakli,  gulning  rangi  nasl larda  mustaqil  taqsimlanmasligi  isbot  etildi. 
Nasllar  ota­onaga  o‘xshagan  holda  qoladi.  Asta­sekin  Mendelning 
uchinchi  qonuni  asosida  bunday  belgilar  ko‘p  to‘plana  bordi.  Shu  narsa 
aniq  bo‘ldiki,  avlodlarda  belgilarning  ajralishi  va  kombinatsiyasida 
barcha  genlar  tarqalmaydi.  Albatta  ixtiyoriy  organizmda  belgilar  soni 
nihoyatda  ko‘p.  Xromosomalar  soni  esa  ma’lum  miqdorda  bo‘ladi.  Har 
bir  xromosomada  juda  ko‘p  genlar  joylashadi.  Bunday  genlar  bir­biri 
bilan  birikkan  genlar  deyiladi.  Ular  birikkan  guruhlarni  tashkil  etadi. 
Genlarning  birikkan  guruhi  xromosomalarning  gaploid  to‘plamiga  mos 
keladi.  Misol  uchun,  odamda  46  ta  xromosoma  —  birikkan  guruhi 
23  ta,  drozofilada  8  ta  xromosoma  —  birikkan  guruhi  4  ta,  no‘xatda 
14  ta  xromosoma  —  birikkan  guruhi  7  ta  bo‘ladi.  Bitta  xromosomada 
joylashgan genlar quyidagicha irsiylanadi.
Genlar
 bir xromosomada bo‘lganda nasldan naslga o‘tish qonuniyatlari 
haqidagi  masalani  T.  Morgan  va  uning  shogirdlari  mukammal  o‘rga­
nishgan.    Asosan  drozofila  degan  kichik  meva  pashshasi  tekshirilgan 
(61­  rasm).  Bu  hasharot  genetik  tadqiqotlar  uchun  juda  qulay.  Drozofila 
laboratoriya  sharoiti da  oson  ko‘payadi,  serpusht  bo‘ladi:  ular  +25—26
o

da har 10—15 kunda yangi nasl beradi, irsiy belgilari juda  ko‘p va  turli­
tuman, xromosomalari oz (diploid soni 8 ta) bo‘ladi.

Download 5,84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   170   171   172   173   174   175   176   177   ...   244




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish