A zeki veliDÎ togan bugünkü TÜRKİLİ (TÜRKİstan) ve yakın

Rus faaliyeti, rakiplerinin müstemlekelerinde ve Asya ülkele­rinde en çok İngiliz, Fransız ve Japonya menafiine dokunan bir şekilde

tezahür ederse, bu işin müstakil ve yarı müstakil Asya milletlerini çiğ­nemeğe müncer olması gecikmez. Avrupa ve A.syada Rusya ile smırdaş milletler ruslukta erimeğe mahkum milletlerden mürekkep büyük Rus- yanın yerine, onlardan ayrılmış 50 milyonluk «Velıkorus» milleti ile komşu olmanın faydalı olduğunu bilirler ve bunu dünya devletlerine anlatmağa çalışacaklardır¹¹¹. Yeni ruslıık kendisinin imperyalist plânla nnı örten maskesini atıp, onu alenen Rus faşizmi şeklinde açıkça mey­dana koymak mecburiyetinde kalacaktır. O gün çıplak Rus millî ihti­raslarına karsı yine alenî millî adavet ve cihan mîlletlerinin adaveti kaim olacaktır¹'²). Şöylece Rus imperyalizmiyle mücadele «aktif milli­yetçiler» in işi olmaktan çıkıp, bütün dünya işi şeklini alacaktır.
Avrupada ve Asyada ne olursa olsun, Türkistanm Türkilî Türklerinin Bu kurtuluşuna filân veya falan devlet yardım eder Hayat Mücadelesinde denemez. Faili mutlak, her vakit olduğu gibi, bu Tutacakları Yer gün dahi kuvvettir. Küçük ve zayıfların işi, bü­yük ve küçük kuvvetlerin mücadelesinde şu veya bu kombinezonlarda yer alabilmek, her an hazır bulunajrak ondan isti­fade edebilmektir. Acaba Doğutürkleri milletler arasında zuhur etmesi mümkün olan vaziyetlerden istifade edebilirler mi? Yahut edebilecek hale geldiler mi? Ben buna, evet, diye cevap veriyorum ve eğer hazır­lıkları tam değilse bile, müsait bir zaman geldiğinde ondan istifade .ede­bilirler diyorum.
Burada ehemmiyetle kaydedilmek icap eden cihet Ortaasya Türk­lüğünün kendi bünyesinde husule gelen müsbet gelişmelerdir. Doğu Türklüğünün 19.uncu asrın son yarısına nisbeten dahili tekamülü, Orta- asyanm mukadderatına tesirini muhakkak kılacak kadar büyüktür. Mil­liyetçi münevverlerimiz, daha pek yakında, Türk ülkelerinin Rus idare­since Avrupa medeniyetine kavuşmasını, Türk milleti için en büyük bir kazanç ve fırsat bilmişlerdir. Babaları ve ağabeyleri Ruslara karşı müca­delede şehit düşen Çingizoğlu Çokan bultan Batı Türkistanm; sonra­dan Rusya mahkûmu Tiirklerin umumi millî rehberi kesilen Gaspıralı i .mail Bey de Türkmenistanın Rııslar tarafından işgali lehine propa­ganda yaptılar. Babası Şeyh Şamille beraber Dağıştanm istiklâli uğrun­da mücadele ederek şehit düşen Alikhan Avarski, Khıyvanın Ruslar ta­rafından işgali yolunda candan çalıştı ve kendisi 1862 de rus casusu sı- ,.tiyle Türkrnenler arasında dolaşıp, Rusların bu ülkeyi işgalini kolaj - 'astırdı. O . zaman «Ornburg Mahkemei Seriye» (Dukhovnoye Soh-