A. Z. Umarov Avtomobillar texnik ekspluatasiyasi

marion 
- qora 
rangli; 5) 
sitrin 
- tilla sariq, limon sariq rangli. Kvarsning qattiqligi
-
7
, ulanish tekisligi yo'q, solishtirma og'irligi -
2
,5-2,
8
. U nordon 
va o'rtanordon intruziv jinslar uchun mansub mineral.
87

---

23-rasm . A m etist.
Xalsedon 
- S i0
2
- tolasimon tuzilishga ega. Odatda rangsiz. 
oq, kulrang va boshqa ranglarda uchratish mumkin. Rangining 
o‘zgarishiga sabab tarkibida xromofor - rang beruvchi temir. xrom, 
nikellaming mavjudligidir.
Koesit - S i0 2 
kremniy oksidining zich turlaridan bo‘lib, 
birinchi marta sun’iy ravishda yuqori bosim (35000 atm.) va kuchli 
haroratda (500-800°),yapon olimi Koes (1953) tomonidan Na
2
Si
0 3
va (NH
4
)HP
0 4
birikmalaridan olindi.
Stishovit - S i0 2. 
Tetragonal singoniyali kremniy oksidining 
eng zich turi (4,3 g/sm3). U yuqori bosim (160000 atm.) va kuchli 
haroratda (1200-1400°S) Rossiya olimlari Stishov va Popovlar 
(1961) tomonidan sun’iy ravishda olingan.
Ilmenit - F eT i03. 
Tarkibida Fe - 36,8%, Ti - 31,6%, О -
31,6%. Nomi Uraldagi Ilmen tog‘i nomlaridan olingan. U trigonal 
singoniyali b o iib tabiatda yo‘g‘on ustunsimon, plastinkasimon 
ko‘rinishda paydo bo‘ladi. ilmenit - temir kabi qora, ba’zan po‘latga 
o‘xshash kul rang, yarim metall kabi yaltiraydi, qattiqligi - 5-6, 
solishtirma og‘irligi - 4,7, kuchsiz magnitlilik xususiyatga ega. 
Ilmenit titan olishda asosiy mineral hisoblanadi. llmenitlar asos 
intruziv jins-gabbroidlar bilan uzviy genetik bog‘liq. Bunda ilmenit, 
magnetit, apatitlar bilan birga uchraydi.
Magnetit - F e o -F e ^ . 
Magnetit tarkibida 72,4% temir 
bo‘ladi. 
Magnetit 
tarkibida 
T i0