A. Z. Umarov Avtomobillar texnik ekspluatasiyasi

Karbonatli
 
(og‘ir 
eruvchan,
eruvchanlik 
0,01
 
g/l
 dan катгоф
oolitli ohaktosh, 
ohakli tuf,
dolomit, magnezit
b)
Sulfatli
 
(o‘rtacha 
eruvchan,
eruvchanlik taxminan 
2
 
%/l)
gips, angidrit
v)
Galoidli
 (engil eruvchan, eruvchanlik
400 
z/l
 dan ko‘proq^
achchiqtosh
Barcha kimyoviy cho4kindi tog4 jinslari suvda eruvchandir. 
Eruvchanlik darajasi 
ulaming kimyoviy tarkibidan aniqlanadi. 
Jinslaming eruvchanligini ulami asos sifatida ishlatilganda hisobga 
olish zrur.
Sement va ohak ishlab chiqarish sanoatida xomashyo sifatida 
foydalaniladi (oolitli ohaktosh, dolomit, magnezit); devor qalash 
uchun (ohakli tuf - tovush o'tishiga to'sqinlik qiladi); kislota va 
olovga qarshi material ishlab chiqarishda (dolomit, magnezit); 
qurilish qorishmalari tayyorlashda (gips, angidrit).
M etamorfik jarayonlar va tog‘ jinslari
Metamorfik tog' jinslari
Yer yuzasida nurash jarayoni bo4lib o4tadi. Bu degani tog4 jinslari 
emirilishidir. Chuqurroqda sementlashuv zonasi joylashgan.
Nurash va sementlashuv zonasi ostida taxminan 800 metr 
chuqurlikda metomorfizm zonasi joylashgan.
172

---

Tog‘ jinslari metomorfizmi deganda yer qarida mavjud tog‘ 
jinslarini tubdan o‘zgarishga va yangi jinslaming paydo boMishiga 
olib keluvchi jarayonlar majmuasi tuShuniladi.
Metomorfizm faktorlari
:
• yuqori harorat,
• katta bosim,
• kimyoviy aktiv jismlar.