A toshmatov, sh sh. Magzumova

regrediyent kechishi —
kasallikning rivojlanishi hatto davolash 
tadbirlari ko'rilmaganda ham psixopatologik simptomatikaning asta-sekin 
kamayib borishi bilan kechadi. Bunday kechish turi masalan, bosh miya 
jarohatlaridagi ruhiy buzilishlar uchun hos;
— 
uzluksiz kechishi —
kasallikning rivojlanishida, psixopatologik 
sim ptomatika nam oyon bo'lishida o ‘z holicha (spontan) remissiyalar 
kuzatilmasligi xos (ammo davolash tadbirlari ta’sirida bunday tanaffuslaiga 
erishish m um kin);
53

---

— 
xurujsimon kechishi —
kasallikning rivojlanishida psixopatologik 
simptomatika redutsirlangan yoki butunlay yo‘qolgan, nisbatan uzoq yoki 
qisqa davom etuvchi davrlar bo'lishi hos.
Kasalliklaming xurujsimon kechishi turi, o'z navbatida, ikkita turga: 
uzilib tumvchi va fazali kechish turiga bo'linadi.
Uzilib turuvchi turi uchun
— kasallikning ko'p m arta takrorlanuvchi 
xurujlari (retsidivlar) xos bo'lib, ular remissiyalar — asosiy psixopatologik 
simptomatika kamaygan, ammo m a’lum ruhiy nuqsonning mavjudligini 
bildiruvchi simptomlaming — ya’ni hissiyot-iroda yoki intellektual-mnestik 
nuqson saqlanib qolgan davlar bilan almashinib turadi. Uzilib turuvchi 
kechish turi shizofreniyaning b a’zi shakllarida va bosh miya organik 
zararlanishi natijasidagi psixozlarda uchraydi.
Fazali (davriy) kechishi
uchun ko'p marotaba yuzaga keluvchi kasallik 
xurujlari (bu holatlarda xurujlar fazalar deb nomlanadi) xos bo'lib, 
ular psixopatologik sim ptomlam ing butunlay yo'qolishi davrlari bilan 
almashinadi. Bu davrlar yorug'lik oraliqlari deb nomlanadi. Bunday kechish 
turi maniakal-depressiv psixoz uchun hos.
Ruhiy kasalliklaming oqibatlari. Har qanday boshqa kasalliklardagi 
kabi, ruhiy kasalliklaming oqibatlari ijobiy va salbiy bo'lishi mumkin. 
«Ruhiy kasalliklarda ijobiy natija bo'lmaydi» degan tushunchalar xatodir. 
Hatto psixiatriya kasalxonalarining tibbiy xodimlarida ham, ba’zida ruhiy 
kasalliklaming salbiy natijasi haqida odatdagi noto'g'ri tushunchalar mavjud. 
Buni shu bilan tushuntirish mumkinki, eng og'ir bemorlarda kasallik 
ko'pincha retsidiv beradi. Ammo shuni hisobga olish zarurki, kasalxonalarda 
umumiy bemorlar miqdorining faqat ozgina — 12-15% qismi yotadi. 
Boshqa tom ondan, bir marta kasallik o'tkazgan va sog'aygan bemorlar 
statsionarlar tibbiy xodimlarining nazarlaridan chetda qolib ketadi, natijada 
ruhiy kasalliklar haqidagi tasaw ur doimiy bem oriam ing ko'p martalik 
gospitalizatsiyasi asosida shakllanadi, bunday bemoriaming soni esa juda 
chegaralangan.
Kasallikning ijobiy oqibatlariga bemoming sog'ayishi kirib, bu holatda 
nafaqat psixopatologik simptomatikaning to'liq likvidatsiyasi, balki mehnat 
qobiliyatining tiklanishi va hayotga moslashuvini ham tushunish kerak. 
Ammo bu har doim ham bemoming o'ziga bog'liq bo'lavermaydi: bemor 
yashayotgan mikrosotsial m uhit, munosabatlardagi kelishmovchiliklar, 
sog'ayayotgan kishini kechirayotgan murakkab muammolarini hatto yaqin 
kishilari tom onidan ham to'liq tushunilmaslik, ba’zida turm ush va 
m eh n atd ag i q iy in c h ilik la r — b u larn in g b a rch asi b e m o r ruhiy 
salomatligining to'liq tiklanishi jarayonini sekinlashtiradi.
54

---

Psixiatriya kasalxonalari va dispanser muassasalari tibbiy xodimlarining 
vazifalariga nafaqat bemordagi psixopatologik simptomatikani bartaraf etish, 
balki unga «hayotga qaytishda» yordam ko‘rsatish ham kiradi, buning 
uchun esa ruhiy kasallik o'tkazgan bemor yashashi kerak bo‘lgan muhitga 
barcha amalga oshirish iloji bo‘lgan ta ’sirlam i o'tkazish zarur bo ‘ladi.
Ruhiy kasalliklarning salbiy oqibatlariga quyidagilar kiradi:
—