|
Intellektual faoliyat natijalari va intellektual mulki departamenti
intellektual faoliyat natijalari va IMni boshqarish uchun
Huquqiy himoyani ta’minlash
Foydalanish
IFN va IMni yaratish va ulardan foydalanishni
IFN va IM ni boshqarish uchun infratuzilmani
Ilgari yaratilgan IFNga
huquqlarni olish
Tartibni tanlash
IFNni yaratish
Patentlash
O'z faoliyatida
Huquqlar ni o'tkazish
Ilmiy-tadqiqot ishlarini moliyalashtirish
Amalga oshirish xarajatlari
Huquqiy yordam
Hisobi kitob
Nou-hau
Tajribali eksperimental ish
Mualliflarga mukofot to'lash
Individualizatsiya imkoniyatlari
Sanoatda
foydalanish
IFN va IM boshqaruvi uchun infratuzilma xarajatlari
127
Patent xarajatlari
shakl. Intellektual mulkni boshqarish faoliyati
Ammo barcha innovatsion kompaniyalar uchun yaratilgan mahsulot asosida ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlarining natijalarini huquqiy muhofaza qilish to‘g‘risida samarali qaror qabul qilish muhim ahamiyatga ega.
Katta kompaniyada boshqaruv qarorlarini qabul qilish intellektual mulk ob’ektlarini kompaniya portfeliga kiritish yoki chiqarib tashlash masalalari bilan bog‘liq. Yirik korxonaning intellektual resurslarini boshqarish vazifasiga himoya qilinadigan ob’ektlarni aniqlash (inventarizatsiya o‘tkazish orqali), ularning tijorat ahamiyatini baholash, ularni huquqiy muhofaza qilishning maqbul shaklini tanlash, nomoddiy aktivlar sifatida ro‘yxatdan o‘tkazish, tijoratlashtirishning eng samarali shaklini aniqlash, shartnomalar bo‘yicha intellektual mulk ob’ektlariga huquqlarni o‘tkazish kiradi. Huquqlarni himoya qilish rejimini joriy etishda yangi bilimlarni yaratish va ulardan foydalanish (mualliflar, ish beruvchilar, huquq egalari, investorlar) ishtirokchilari o‘rtasidagi munosabatlarni tartibga solish, intellektual faoliyat natijalari va individualizatsiya vositalaridan samarali foydalanish, intellektual mulkni boshqa korxonalarning ustav kapitaliga kiritish muhimdir.
Katta kompaniyalardagi intellektual mulkni boshqarish quyidagi maqsadlarga erishishga qaratilgan:
ma’lum bir bozorda yoki sohada texnologik yetakchilikni ta’minlash;
Intellektual mulk ob’ektlariga bo‘lgan huquqlardan foydalanganlik uchun qo‘shimcha daromad olish;
yetakchi raqobatdosh kompaniyalar bilan texnologik hamkorlik shaklida strategik alyanslarda ishtirok etish;
innovatsiyalarni qo‘llash orqali samaradorlikni oshirish, mahsulot va xizmatlar ishlab chiqarish tannarxini pasaytirish;
uzoq muddatli aktivlar tarkibidagi nomoddiy aktivlar ulushining oshishi hisobiga kapitallashuvning o‘sishi;
texnologik qaramlik va uchinchi shaxslarning IF va intellektual mulkiga bo‘lgan huquqlarini buzilishini oldini olish orqali kompaniyaning iqtisodiy xavfsizligini ta’minlash;
xodimlarni innovatsion yechimlarni yaratish va amalga oshirishga jalb qilish.
Ixtiro egasi va menejeri ko‘pincha bitta shaxs sifatida harakat qiladigan kichik innovatsion kompaniyalarda intellektual mulkni boshqarish o‘ziga xos xususiyatlarga ega.
Odatda bunday korxonalar ma’lum bir innovatsion g‘oyani amaliy jihatdan amalga oshirish maqsadida yaratiladi. Shuning uchun biz intellektual mulk-ob’ektlar portfelini boshqarish haqida emas, balki intellektual faoliyatning ma’lum bir natijasini qayta ko‘rib chiqish, tegishli himoya qilish va undan samarali foydalanish bo‘yicha harakatlarning to‘g‘ri algoritmi haqida gaplashamiz.
Innovatsion loyihaning dastlabki bosqichida va rivojlanish jarayonlarida yangi mahsulot konsepsiyasi shakllanayotganda, potensial raqobatchilar va iste’molchilar aniqlanib, yangilikning potensial tijoratga layoqati aniqlanadi. Ushbu bosqichda bunday kompaniyalar o‘z ishlanmalarini to‘liq patentlash uchun mablag‘ga ega bo‘lmaydilar. Shuningdek, tadqiqotlar va ishlanmalar jarayoni hali ham davom etmoqda, ishlab chiqilgan yangiliklarni himoya qilish uchun maxfiylik shartlariga rioya qilish kerak. Shu bilan bir qatorda u uchun zarur bo‘lgan quyidagi huquqiy himoya strategiyasi belgilanadi:
kelajakda himoya qilish usulini tanlash (patent to‘g‘risidagi qonun yoki tijorat va ishlab chiqarish siri);
patentlash afzal bo‘lsa, ixtiro va foydali model uchun patentni tanlang;
agar ixtironi patentlash kerak bo‘lsa, u qurilma yoki usul uchun patent bormi, yo‘qligini hal qiling;
himoya doirasini, so‘ralgan patentlar sonini aniqlash (patent mahsulotni o‘zi, uni ishlab chiqarish usuli, yaratilgan material, ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan texnik yechimlar va boshqalarni himoya qilishi mumkin).
1. Patent beradigan mamlakatni tanlang - patent olish joyi qaerga qarab belgilanadi:
asosiy raqobatchilar;
potensial litsenziat;
potentsial strategik investor;
patentlash tartibini belgilash (ayrim mamlakatlarda milliy, xalqaro dastur, mintaqaviy (Yevropa, Yevroosiyo).
Xorijiy patentlash tartibini optimallashtirish uchun xalqaro shartnomalarda berilgan afzalliklardan foydalanish kerak (Sanoat mulkini muhofaza qilish bo‘yicha Parij konvensiyasi, Patent kooperatsiya shartnomasi, Belgilarni xalqaro ro‘yxatdan o‘tkazish to‘g‘risidagi Madrid bitimi, Yevroosiyo Patent konvensiyasi va boshqalar).
Dastlabki bosqichida yangi mahsulotga qiziquvchi investorlarni jalb qilishga yordam beradigan ustuvorlikni ta’minlash va uni nashr etish maqsadida patent olish uchun ariza berish maqsadga muvofiqdir.
Ishga tushirish bosqichida birinchi sotuvlar boshlanadi, ammo to‘liq huquqiy himoyasiz bo‘lgan yangi mahsulotlar bilan bozorga kirish qiyin. Shu vaqtgacha intellektual mulk allaqachon ishonchli himoyaga ega bo‘lishi kerak. Biroq faol patentlash bilan texnologik sirlarni oshkor qilish xavfi mavjud, shuning uchun patent tavsifida ko‘rsatib bo‘lmaydigan narsalarni ajratish va uni tijorat siri sifatida saqlash zarur.
Innovatsion kompaniyaning hayot sikli bosqichlari orqali uni yanada rivojlantirishning muvaffaqiyati uning tarkibidagi intellektual mulkni himoya qilishning ishonchliligi bilan belgilanadigan, innovatsion mahsulotining tijorat salohiyatini amalga oshirishga bog‘liq bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
